Thema Omgevingswet

Voor 2024 staat een nieuwe Nederlandse Omgevingswet op stapel. Deze wet richt zich op onze fysieke leefomgeving. Hiermee worden onder andere bouwwerken, infrastructuur, water, bodem, lucht, landschappen, natuur en cultureel erfgoed bedoeld. Een belangrijk onderwerp, want vrijwel alle activiteiten die burgers, bedrijven en overheden uitvoeren hebben grote invloed op de fysieke leefomgeving.

Met de komst van de nieuwe Omgevingswet moet onder andere de inzichtelijkheid en het gebruiksgemak van het omgevingsrecht worden vergroot. Daarnaast moet de nieuwe wet de besluitvorming over projecten in de fysieke leefomgeving versnellen en verbeteren. Op aandeslagmetdeomgevingswet.nl is uitgebreide informatie te vinden over de nieuwe wet en de invoering hiervan.

Ter ondersteuning van de uitvoering van de nieuwe Omgevingswet ontwikkelt VNG in samenwerking met gemeenten en andere overheidspartijen een doelarchitectuur voor de Omgevingswet. Een doelarchitectuur voor 2024 en daarmee een groeipad voor nu.

Direct naar de onderdelen van de doelarchitectuur?

• Organisatie en processen gemeente. Deze pagina's bevatten de bedrijfsprocessen voor de Omgevingswet die samen met gemeenten zijn opgesteld in het UIVO-CG project.
• Informatie gemeente. Deze pagina's bevatten de eerste bedrijfsobjectmodellen voor de Omgevingswet
• Systemen gemeente. De pagina's bevatten de applicatiearchitectuur zoals deze is opgesteld door gemeenten in het DSO-CG project (voorheen UIVO-CG/VIVO).
• De BIO en de Omgevingswet. Dit onderdeel helpt bevoegde gezagen, met in het bijzonder Nederlandse Gemeenten, om de juiste acties te nemen en maatregelen te treffen om veilig met gegevens te werken die binnen de uitvoer van de Omgevingswet noodzakelijk zijn.
• Informatiebeveiliging en Privacy binnen de Omgevingswet. Dit onderdeel gaat verder in op de privacy aspecten in het kader van de Omgevingswet en bevat ook een lijst met veelgestelde vragen (inclusief antwoorden).

Doelgroep

De doelarchitectuur Omgevingswet is bedoeld voor (gemeentelijke) informatieprofessionals, denk hierbij aan informatiemanagers, projectleiders informatievoorziening Omgevingswet, architecten en (functioneel) beheerders. Behoor je niet tot deze doelgroep of wil je eerst wat meer algemene informatie lezen over de Omgevingswet en informatievoorziening? Dan raden we aan om de Handreiking - Aan de slag met de Informatievoorziening Omgevingswet te lezen. Deze handreiking geeft op hoog niveau inzicht in de veranderingen en biedt tevens een aanpak om de verandering vorm te geven. Wil je vervolgens meer weten over wat een gemeente op gebied van de informatievoorziening dient te doen? Dan biedt de De Checklist Informatievoorziening een overzicht van alle door de gemeente te nemen acties.

Doelarchitectuur Omgevingswet

Onderstaande figuur toont de hoofdplaat van de doelarchitectuur Omgevingswet. De gemeentelijke onderdelen Organisatie gemeente (bedrijfsarchitectuur), Informatie gemeente (bedrijfsobjectenmodel) en Systemen gemeente (applicatiearchitectuur) zijn in meer detail uitgewerkt.

• Gemeente: Centraal zien we de gemeente met daarin de verschillende gemeentelijke architectuurlagen. Op het moment dat een Omgevingsdienst taken uitvoert in opdracht van een gemeente, kan de Omgevingsdienst op de plek van de gemeente worden geplaatst.
• DSO-LV: In het blauw staat het Digitaal Stelsel Omgevingswet Landelijke Voorziening (DSO-LV) zoals dat nu onder aanvoering van I&M wordt gerealiseerd. Het DSO-LV wordt de centrale plek in het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Zo is hier omgevingsinformatie te vinden, start hier het aanvragen van een vergunning of het doen van een melding. Tevens zijn hier alle omgevingsdocumenten terug te vinden.
• Ketenpartners en Uitvoeringspartners: Overheidsorganisatie met wie de gemeente samenwerkt. Denk hierbij aan: Rijk, Waterschap, Provincie en Omgevingsdienst, Veiligheidsregio, GGD, Private uitvoerder. Samenwerking met deze partners gaat mogelijk via het DSO-LV verlopen.
• Informatiebronnen: Onderaan vinden we de verschillende externe informatiebronnen die de gemeente gebruikt voor de uitvoering van de omgevingswet, van de toekomstige informatieproducten tot basisregistraties en andere bronnen (bijvoorbeeld het risicoregister, InspectieView en PDOK).
• GDI voorziening: betreft voorzieningen uit de Generieke Digitale Infrastructuur waarvan de gemeente voor de uitvoering van de Omgevingswet gebruik maakt. Denk hierbij aan Mijn Overheid Berichtenbox en Digikoppeling.

Wat is de doelarchitectuur?

De doelarchitectuur beschrijft de gewenste situatie per 2024 en verder van de gemeentelijke informatievoorziening in samenhang met de keten. De doelarchitectuur geeft gemeenten daarmee inzicht in hoe zij hun informatievoorziening kunnen inrichten om de Omgevingswet uit te voeren. De doelarchitectuur is gebaseerd op het NORA 5-laagsmodel, waarbij momenteel de drie middelste lagen (de organisatie-, informatie- en systemenlaag) zijn uitgewerkt. Hiermee worden andere de voor de Omgevingswet benodigde toekomstige bedrijfsprocessen, referentiecomponenten (applicaties) en informatie beschreven. Het overzicht toont onder meer de volgende elementen:

De doelarchitectuur dient de volgende doelen:

• Inzicht: schets van de gewenste toekomstige situatie en beantwoorden van vragen over deze nieuwe situatie.
• Analyse: startpunt voor de analyse van de locale situatie binnen de gemeente (zie hiervoor ook de Handreiking Aan de slag met de Informatievoorziening Omgevingswet versie 1.3.
• Kader: bij realisatie van een digitaal stelsel passend bij de Omgevingswet.

Gerelateerde producten

In samenhang met de doelarchitectuur ontwikkelt VNG Realisatie ook andere ondersteunende producten:

Checklist Informatievoorziening Omgevingswet

Een gestructureerde lijst met acties die gemeenten ondersteunt bij het maken van een plan van aanpak voor het implementeren van (de informatievoorziening met betrekking tot) de Omgevingswet. De meest recente versie is 1.2 van september 2018. De Checklist is beschikbaar in verschillende formaten:

• De checklist versie 1.2 (PDF-bestand, 558 kB)
• De checklist versie 1.2 in Word-formaat (ZIP-bestand, 122 kB)
• De checklist versie 1.2 in Excel-formaat (ZIP-bestand, 49 kB)

Handreiking Aan de slag met de Informatievoorziening Omgevingswet

Een praktisch hulpmiddel voor het uitvoeren van een nulmeting voor de informatievoorziening met betrekking tot de Omgevingswet. Per 1 oktober 2019 is versie 1.3 beschikbaar:

• Handreiking Aan de slag met de Informatievoorziening Omgevingswet (PDF-bestand, 363 kB)

Overige producten

(Deze producten zijn te vinden op VNGrealisatie.)

• Collectiviteit & Sourcing: analyse van zaken die collectief kunnen worden opgepakt waaronder gezamenlijke software aanbestedingen
• Informatiebeveiliging & Privacy en de Omgevingswet: handreiking bij de vraag wat dient een gemeente op gebied van IB&P voor de omgevingswet te realiseren?

Ontwikkeling, releasebeleid en download

VNG Realisatie team Architectuur Omgevingswet streeft er naar periodiek de Doelarchitectuur Omgevingswet te actualiseren. Op de releasepagina is meer informatie hierover te vinden en worden alle wijzigingen bijgehouden.

Zelf aan de slag? Download de laatste versie van de doelarchitectuur in ArchiMate Exchange format (Versie 3.01). Bijvoorbeeld te gebruiken met Archi vanaf versie 4.2):

• AMEFF Model Omgevingswet (Let op: download met rechter muisklik en kies 'Koppeling opslaan als')

Op de site van de Softwarecatalogus vindt u een Handleiding koppeling architectuurtools. Daarin is beschreven hoe u een AMEFF-bestand kunt importeren in de open source architectuurtool Archi.

Relatie met GEMMA

De GEMMA referentiearchitectuur is vertrekpunt voor deze doelarchitectuur. Met name de referentiecomponenten zijn overgenomen en indien nodig aangepast aan de toekomstige vereisten vanuit de omgevingswet. Ook zijn er nieuwe componenten toegevoegd. Per gebruikt object is in GEMMA Online aangegeven wat het corresponderende element is in GEMMA. Dit zal ook in de toekomst leiden tot bijwerking in GEMMA.

Meer informatie

• Rijksoverheid
• VNG
• GEMMA domeinarchitectuur Ruimte
• Programma Aan de slag met de omgevingswet (ADSMO)
• ROMnetwerk (inlog vereist)

Het geheel van voorzieningen dat nodig is om een land of organisatie, zoals een bedrijf of een instelling, goed te laten functioneren.

Betekenisvolle gegevens.

Beschrijving van de gewenste situatie in architectuur ("Soll"). Kan van toepassing zijn op een domein of organisatie en is de tegenhanger van de beschrijving van "gestolde" architectuur ("Ist"-situatie).

Het geheel van mensen, middelen en maatregelen, gericht op de informatiebehoefte van de organisatie.

Beschrijving van de gewenste situatie in architectuur ("Soll"). Kan van toepassing zijn op een domein of organisatie en is de tegenhanger van de beschrijving van "gestolde" architectuur ("Ist"-situatie).

De inrichting van organisatie, producten en processen binnen een organisatie.

Een systeem waarbinnen organisaties via afspraken, standaarden en/of voorzieningen samenwerken om bepaalde functionaliteit te realiseren.

Groepering van services die aan afnemers worden aangeboden, met als doel het bevorderen van uniformiteit en efficiëntie binnen de overheid.

Met het begrip 'overheidsorganisaties' wordt zowel gedoeld op overheden als op semi-overheid- en private organisaties met een publieke taak.

Groepering van services die aan afnemers worden aangeboden, met als doel het bevorderen van uniformiteit en efficiëntie binnen de overheid.

Een systeem waarbinnen organisaties via afspraken, standaarden en/of voorzieningen samenwerken om bepaalde functionaliteit te realiseren.

Het geheel van mensen, middelen en maatregelen, gericht op de informatiebehoefte van de organisatie.

Het proces van vaststellen van de vereiste betrouwbaarheid van informatiesystemen in termen van vertrouwelijkheid, beschikbaarheid en integriteit alsmede het treffen, onderhouden en controleren van een samenhangend pakket van bijbehorende maatregelen.

De fundamentele concepten of eigenschappen van een systeem in zijn omgeving belichaamd in zijn elementen, relaties en in de principes van zijn ontwerp en evolutie.

De GEMeentelijke ModelArchitectuur met een verzameling samenhangende kaders, richtlijnen, referentiemodellen en standaarden die gemeenten helpt bij het inrichten van hun IT-omgeving en processen.

Sjabloonoplossing voor de architectuur van een bepaald domein.