GEMMA in context

De GEMMA als referentiearchitectuur voor gemeenten staat niet op zichzelf maar is gerelateerd aan andere architecturen. Zo bouwt de GEMMA voort op internationale standaarden en op de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA). Gemeentelijke enterprise-architecturen bouwen op hun beurt voort op de GEMMA. Hieronder wordt toegelicht hoe de GEMMA zich verhoudt tot andere architecturen.

Wereld

Een van de uitgangspunten van de GEMMA is om zoveel mogelijk gebruik te maken van bewezen en breed gebruikte architectuurstandaarden. Een voorbeeld daarvan is de The Open Group Architecture Framework (TOGAF®): een open standaard voor het ontwikkelen en beheren van de architectuur die wereldwijd veel wordt gebruikt. Een ander voorbeeld is de ArchiMate® architectuur-beschrijvingstaal die intensief wordt gebruikt binnen de GEMMA om onderdelen nauwkeurig en consistent te beschrijven. Een groot deel van de standaarden die binnen de GEMMA worden gebruikt zijn vastgesteld door internationale organisaties zoals W3C, ISO, en OASIS.

Europa

Europese afspraken, standaarden en voorzieningen worden steeds belangrijker, ook voor gemeenten. Voorbeelden van verordeningen die grote gevolgen hebben voor de inrichting van de informatievoorziening zijn de Electronic Identitification And Trust Services (eIDAS), de Algemene verordening gegevensbescherming (GDPR/AVG) en de Single Digital Gateway (SDG). Ontwikkelingen binnen Europa worden via de NORA vertaald naar architectuur voor de Nederlandse overheid. De GEMMA bouwt hierop voort en besteed met name aandacht aan aspecten die voor gemeenten van belang zijn.

Nederlandse overheid

De Nederlandse overheid bestaat uit ruim zestienhonderd organisaties, waaronder meer dan 300 gemeenten. Om goed samen te kunnen werken en burgers en bedrijven goede diensten te kunnen leveren is overheidsbrede standaardisatie vaak wenselijk. De NORA is qua architectuur het gemeenschappelijke vertrekpunt voor overheidsorganisaties. Verschillende soorten organisaties kennen eigen 'dochter-architecturen', die samen met de NORA 'de NORA familie' vormen. Dochter-architecturen beperken zich tot wat specifiek voor de eigen doelgroep is. Waar mogelijk wordt verwezen naar de NORA. Als binnen de GEMMA architectuurproducten zijn ontwikkeld die overheidsbreed bruikbaar zijn worden die bij voorkeur overgebracht naar de overheidsbreed gebruikte NORA.

De GEMMA heeft als uitgangspunt dat wanneer elders al in een bepaalde behoefte is voorzien de GEMMA zoveel mogelijk daarnaar verwijst. Daarbij kan het naast referentiearchitecturen zoals de NORA bijvoorbeeld gaan om nationale of internationale organisaties of lopende overheidsprojecten.

Standaarden spelen een belangrijke rol binnen de GEMMA. Het Forum Standaardisatie adviseert de publieke sector over het gebruik van open standaarden en onderscheidt verplichte en aanbevolen standaarden. De GEMMA beschrijft in welke situaties het gebruik van bepaalde standaarden wenselijk of vereist is en verwijst naar de plaats waar documentatie over een standaard is te vinden. Gemeentelijke standaarden, waarbij sprake is van 3 niveaus van verbindendheid, vormen een aparte categorie standaarden.

Alle gemeenten

De GEMMA is de referentiearchitectuur voor alle Nederlandse gemeenten. Ze is het vertrekpunt voor een gemeente bij het ontwikkelen van, bij haar specifieke situatie passende, architectuur. De situatie van gemeenten kan sterk vergelijkbaar maar ook, op onderdelen, verschillen. De ene gemeente kiest bijvoorbeeld voor een centrale aanpak bij het inrichten van haar informatievoorziening, terwijl een andere gemeente kiest voor een meer decentrale aanpak.

De GEMMA als gemeenschappelijke basis voor architectuur draagt bij aan een beter en meer eenduidig gemeentelijk informatielandschap, zonder dat gemeenten hun eigenheid hoeven op te geven. Daarin werken oplossingen beter samen en ondersteunt het gemeenten beter bij het uitvoeren van hun taken.

Individuele gemeente

Gemeenten moeten opereren binnen bestaande wettelijke kaders, maar kunnen daar vaak een eigen invulling aan geven. Bij het inrichten van hun bedrijfsvoering en informatievoorziening maken gemeenten keuzes. De GEMMA is bedoeld als startpunt voor gemeenten om binnen hun specifieke situatie passende architectuurkeuzes te maken. Dit kan zich vertalen in een 'enterprise architectuur', met gemeentebrede uitgangspunten en keuzes, of naar sector- of project-specifieke architectuur (bijvoorbeeld door bij de start van projecten een Project Start Architectuur (PSA).

De GEMMA kan op verschillende manieren door een gemeente worden gebruikt. De pagina Werken met GEMMA biedt een aantal handreikingen voor hoe de GEMMA in de praktijk is te gebruiken.

De GEMeentelijke ModelArchitectuur met een verzameling samenhangende kaders, richtlijnen, referentiemodellen en standaarden die gemeenten helpt bij het inrichten van hun IT-omgeving en processen.

Sjabloonoplossing voor de architectuur van een bepaald domein.

De fundamentele concepten of eigenschappen van een systeem in zijn omgeving belichaamd in zijn elementen, relaties en in de principes van zijn ontwerp en evolutie.

Een document met erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode.

De fundamentele concepten of eigenschappen van een systeem in zijn omgeving belichaamd in zijn elementen, relaties en in de principes van zijn ontwerp en evolutie.

Het geheel van mensen, middelen en maatregelen, gericht op de informatiebehoefte van de organisatie.

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.

Het opleggen van een bepaalde norm of standaard voor het ontwerp, de constructie, het testen of gebruiken van een product of proces.

Normatieve en descriptieve documenten die huidige/toekomstige architectuur van een organisatie/domein schetsen.