Wat is een standaard
"In de ICT gebruiken we standaarden om te voorkomen dat iedereen op zijn eigen manier gaat werken. Er zijn afspraken om gegevens snel en foutloos uit te wisselen, voor betere beveiliging en om ze makkelijker en toegankelijker te maken voor iedereen. Met standaarden versoepelen we de samenwerking tussen het bedrijfsleven, de burger en de overheid" - Forum Standaardisatie
Onder een standaard verstaan we: "een document met erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode". Er zijn allerlei soorten standaarden. Standaarden kunnen betrekking hebben op zeer uiteenlopende onderwerpen, zoals processen, techniek, gegevens, inkoop en beveiliging. In relatie architectuur zijn standaarden essentieel om ervoor te zorgen dat processen, gegevens en systemen naadloos samenwerken, goed beveiligd zijn en voldoen aan wettelijke vereisten.
Niveaus van standaarden[bewerken]
Standaarden kunnen op verschillende niveaus worden ontwikkeld, vastgesteld en geadopteerd. Nevenstaande afbeelding toont voor een aantal standaarden op welk niveau ze zijn ontwikkeld en vastgesteld. Standaarden op hogere niveaus zijn breed toepasbaar en worden binnen allerlei sectoren gebruikt. Standaarden op lagere niveaus zijn meer specifiek van aard en bedoeld voor gebruik binnen een bepaalde sector. Binnen een sector kan worden beslist dat het gebruik van bepaalde standaarden verplicht of aanbevolen is. Voor de Nederlandse overheid is dit vastgelegd in Forum-lijst met open standaarden waarvoor een 'pas-toe-of-leg-uit'-beleid geldt. De GEMMA standaardenlijst toont alle standaarden die voor gemeenten van belang zijn.
Standaarden binnen de GEMMA[bewerken]
Standaarden spelen een belangrijke rol binnen de GEMMA. Ze zijn nodig zijn om de gemeentelijke bedrijfsvoering en informatievoorziening effectief, efficiënt en (deels) vergelijkbaar in te richten en bijvoorbeeld leveranciersafhankelijkheid te verminderen.
De GEMMA standaardenlijst toont een overzicht van de voor gemeenten relevante standaarden en de plaats waar de specificatie van de standaard is te vinden. GEMMA-architectuurproducten geven aan waar en wanneer het gebruik van een bepaalde standaard aanbevolen of verplicht is.
De GEMMA beschrijft voor ieder referentiecomponent welke standaarden een component moet ondersteunen, zodat er goed is samen te werken met andere componenten. De GEMMA Softwarecatalogus toont voor softwarepakketten welke referentiecomponenten ze implementeren, en welke daarbij behorende standaarden er wel en niet worden ondersteund..
Binnen de GEMMA zijn met name onderstaande soorten standaarden van belang:
- Informatiemodellen die de structuur, semantiek en de eigenschappen van informatie over dingen in de werkelijkheid beschrijven. Ze verschaffen duidelijkheid over de betekenis en samenhang van concepten en zijn bijvoorbeeld bruikbaar als startpunt voor het ontwikkelen van API-standaarden. Informatiemodellen moeten voldoen aan de Metamodel voor Informatiemodellen (MIM) standaard.
- API-standaarden die werken volgens de REST-architectuurstijl. Voor het ontwerp van dit type standaarden gelden de REST-API Design Rules. Gebruik van dit soort standaarden past bij de overheidsbrede API-Strategie van de Nederlandse overheid.
- StUF-standaarden voor geautomatiseerde data-uitwisseling gebaseerd op het Standaard Uitwisseling Formaat (StUF).
Binnen de Nederlandse overheid wordt steeds meer gebruik gemaakt van gestandaardiseerde API's om data te ontsluiten. Een voordeel van gebruik van API-standaarden boven StUF-standaarden is dat wordt aangesloten bij wereldwijde industriestandaarden en tooling, waardoor softwareontwikkelaars eenvoudiger en sneller kunnen werken. Werken met API's en API-standaarden past bij GEMMA's architectuurvisie en de voorkeur voor service-orientatie en bij de doelstellingen van Common Ground. De 'Thema-architectuur Werken met API's' beschrijft een aantal voorwaarden om effectief en verantwoord met API's te kunnen werken. Vanwege de voorkeur voor gebruik van API's is de doorontwikkeling van de StUF standaard, de StUF sectormodellen en de StUF koppelvlakken stopgezet. Alleen wetswijzigingen, wijzigingen in de Logische Ontwerpen van Basisregistraties en gevonden fouten kunnen aanleiding zijn voor het publiceren van een nieuwe versie van deze standaarden zodat gemeenten hun werk kunnen blijven doen.
Vanaf juni 2024 worden op GEMMA Online geen technische specificaties van door de VNG ontwikkelde standaarden meer gepubliceerd. Publicatie daarvan vindt nu plaats via een aparte site: vng.standaarden.nl
Standaarden
Overzichten
Standaarden
Duurzame toegankelijkheid en transparantie
Meer informatie
Informatie over standaarden op vng.nl:
Door VNG beheerde specificaties op GitHub:
- VNG-standaardspecificaties (standaarden.vng.nl)
Informatie van forumstandaardisatie.nl:
- Aanbevolen en verplichte standaarden
- Gebruik van standaarden per rol
- Beslisboom relevante standaarden
Compliancy testen: