Notificeren introductie


In het dagelijks spraakgebruik betekent 'notificeren' dat er iets bekend wordt gemaakt. Bijvoorbeeld als bekend wordt gemaakt dat er een bepaalde vergunning is verleend of als een melding op de smart-phone aangeeft dat er een nieuw bericht is ontvangen. Notificeren is een belangrijke toepassing van event georiënteerd werken. Via het snel informeren van partijen over bepaalde plaatsgevonden gebeurtenissen kan er tijdig passende actie worden ondernomen en kan er adequaat worden gereageerd.

De GEMMA besteed veel aandacht aan notificeren als toepassing van event georiënteerd werken vanwege de belangrijke rol die het speelt binnen de overheid. Eventoriëntatie is echter ook bruikbaar voor andere doeleinden. Bijvoorbeeld voor het gebeurtenisgericht bewaren van informatie ('event sourcing') of om op basis van vastgelegde gebeurtenisgegevens analyses te maken.

Zowel mensen als applicaties kunnen worden genotificeerd. Binnen de context van de GEMMA gaat het om notificeren waarbij (ook) geautomatiseerd informatie wordt uitgewisseld tussen applicaties. Iets dat door de toenemende digitalisering ook bij het notificeren van mensen vrijwel altijd het geval is.

De Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv) regelt hoe overheden digitaal communiceren met burgers en stelt specifieke eisen aan deze communicatie. De wet vereist dat bestuursorganen burgers notificaties sturen wanneer er formele berichten voor hen beschikbaar zijn. Dit kan gaan om bijvoorbeeld besluiten, aanvragen of andere belangrijke updates. De notificaties moeten duidelijk maken dat er een bericht klaarstaat, inclusief informatie over de aard van het bericht en eventuele termijnen voor actie.

Notificaties[bewerken]

Met een 'notificatie' bedoelen we de gegevens die bij notificeren worden verstrekt. Een notificatie kan allerlei soorten informatie bevatten. Binnen de overheid worden vaak notificaties gebruikt die niet zozeer een plaatsgevonden gebeurtenis beschrijven, maar die bepaalde gegevens beschrijven die naar aanleiding van een opgetreden gebeurtenis zijn veranderd.

Op basis van de informatie die een notificatie bevat is onderscheid te maken in notificaties over een:

  • 'Seintje': er wordt een signaal afgegeven wanneer er iets is gebeurd. Deze vorm van notificatie is gebruikelijk in de wereld van sensoren (IoT), maar komt minder vaak voor binnen administratieve omgevingen.
  • Gegevensmutatie: deze notificaties zijn gericht op het doorgeven van oude en nieuwe gegevens na een verandering ('was-wordt'). De aanleiding en context ontbreekt vaak, waardoor de gebruiker zelf moet afleiden welke gebeurtenis er heeft plaatsgevonden. Dit kan leiden tot foute conclusies en onjuiste acties.
  • Gegevensmutatie + Aanleiding: naast de gegevensmutatie wordt ook de aanleiding voor de gebeurtenis meegegeven. Gebruikers begrijpen beter wat er precies is gebeurd en kunnen er beter op reageren.
  • Gebeurtenis + Gegevens: In plaats van een aantal 'was-wordt gegevens' worden relevante gegevens over de plaatsgevonden gebeurtenis verstrekt. Afnemers weten op basis hiervan precies wat er is gebeurd. Als alle relevante gegevens zijn verstrekt ('informatierijke notificatie') kunnen consumers daarmee passende actie(s) uitvoeren.
  • Gebeurtenis + Identificatie: Bij zo'n 'informatiearme notificatie' worden minimaal gebeurtenisgegevens verstrekt. Met behulp van vertrekte identificerende gegevens kan een consumer eventueel aanvullende gegevens gaan opvragen.

Binnen de overheid komen al deze soorten notificaties voor. Bij een gegevensgerichte werkwijze wordt vaak gebruik gemaakt van 'was-wordt gegevens', die de toestand van gegevensobjecten voor en na een gebeurtenis beschrijven. Bij meer event georiënteerd werken wordt de plaatsgevonden gebeurtenis zelf beschreven. Er is daarbij geen sprake van 'goed of slecht'. Het zijn contextuele factoren die bepalen welke vorm van notificeren in een bepaalde situatie het geschiktst is. Daarbij kunnen inhoudelijke aspecten een rol spelen (bijvoorbeeld of privacygevoelige gegevens onderdeel van een notificatie mogen zijn) alsook praktische aspecten (bijvoorbeeld of afnemende applicaties in staat zijn om bepaalde soorten notificaties te verwerken).

Brongegevens en notificeren[bewerken]

De afgelopen jaren is binnen de overheid veel energie gestoken in het gemakkelijker kunnen opvragen van brongegevens via moderne Application Programming Interfaces (API's). In lijn met het principe 'Informeer bij de bron' wordt het daarmee beter mogelijk om gebruik te maken van gegevens in bronregistraties.

Uitsluitend kunnen opvragen van brongegevens is voor veel processen echter niet genoeg om er goed gebruik van te kunnen maken. Om proactief te kunnen handelen, en tijdig actie te ondernemen als eerder opgevraagde brongegevens zijn gewijzigd, zijn notificaties onmisbaar.

Om optimaal gebruik van bronregistraties mogelijk te maken moeten bronhouders afnemers dus via notificaties informeren over een bepaalde gebeurtenissen (bijvoorbeeld gebeurtenissen die leiden tot wijziging van bepaalde brongegevens). Afnemers op hun beurt moeten zorgen dat zij ontvangen notificaties goed kunnen verwerken binnen hun bedrijfsapplicaties.

Standaardisatie[bewerken]

Bij notificeren wordt allerlei soorten informatie tussen allerlei soorten partijen en applicaties uitgewisseld. Om te voorkomen dat organisaties te maken krijgen met veel, vaak onnodige, verschillen is standaardisatie op meerdere vlakken nodig.

De NL GOV Profile for CloudEvents standaard beschrijft hoe plaatsgevonden gebeurtenissen door middel van een aantal standaard attributen, met een vast formaat en betekenis, zijn te beschrijven. Overheidsbreed gebruik van deze standaard vergemakkelijkt het maken, uitwisselen en verwerken van notificaties.

Mede omdat notificaties vaak domeingrenzen overschrijden is ook semantische standaardisatie nodig. Het moet voor alle partijen duidelijk zijn wat de precieze betekenis van de gegevens binnen notificatie is. Een belangrijke eerste stap daarvoor is het zorgvuldig definiëren en documenteren van gebeurtenistypes.

Gelet op de grote hoeveelheid betrokken partijen en mogelijke soorten notificaties is het wenselijk dat informatie over beschikbare notificaties op een gestandaardiseerde manier wordt gepubliceerd. Al dan niet via een of meer overheidsbreed toegankelijk catalogi.

Intern en extern notificeren[bewerken]

Er zijn verschillende situaties waarin applicaties elkaar kunnen notificeren over bepaalde plaatsgevonden gebeurtenissen. Notificeren kan bijvoorbeeld plaatsvinden:

  • Binnen 1 applicatie (bijvoorbeeld om geautomatiseerd de juiste acties in de juiste volgorde te laten uitvoeren).
  • Tussen applicaties binnen 1 organisatie (bijvoorbeeld om interne applicaties te informeren als in een Burgerzakenapplicatie wordt geregistreerd dat een inwoner is overleden).
  • Tussen applicaties van verschillende organisaties (bijvoorbeeld als vanuit de RDW externe applicaties worden geïnformeerd dat een voertuig een nieuwe eigenaar heeft gekregen).

Gemeenten hebben te maken met alle 3 soorten use cases.

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 22 okt 2024 om 01:00.