Gezamenlijk digitaliseren met gezamenlijke architectuur

1 oktober 2025

Tijdens de Algemene Ledenvergadering (ALV) op 18 juni 2025 stemden meer dan 99% van de gemeenten in met de resolutie “Als één sterke bestuurslaag regie op de Digitale Samenleving”. Een belangrijke stap in het steeds meer collectief organiseren van gemeentelijke digitalisering. In de resolutie zijn per thema de governance, organisatie, financiering en uitvoering uitgewerkt. Al deze onderdelen moeten aansluiten bij de geformuleerde uitgangspunten. De GEMMA kan als gemeentelijke referentiearchitectuur het architectuurkader bieden om samen gericht te veranderen en dubbel werk te voorkomen.

Een gezamenlijke referentiearchitectuur helpt gemeenten om bepaalde dossiers effectief collectief op te pakken. Zij beschrijft de belangrijkste uitgangspunten voor vernieuwing van bedrijfsvoering, informatievoorziening en inzet van technologie. Aspecten die allemaal van belang zijn voor collectief digitaliseren. Gebruik van dezelfde referentiearchitectuur kan bijvoorbeeld leiden tot:

• Betere samenwerking en standaardisatie: door te werken binnen één architectuur spreken gemeenten en leveranciers dezelfde taal, met gedeelde standaarden en modellen. Dat maakt ontwikkeling efficiënter en samenwerking minder complex.
• Schaalvoordelen en kostenbesparing: gezamenlijk inkopen, ontwikkelen en beheren van ICT-systemen verlaagt de kosten en verhoogt de betrouwbaarheid van de digitale infrastructuur.
• Meer slagkracht en sterkere cyberweerbaarheid: of het nu gaat om digitalisering, veiligheid of dienstverlening: een collectief architectuurkader helpt gemeenten sneller en effectiever reageren op complexe vraagstukken. Het vergroot ook de digitale weerbaarheid door eenduidige beveiligingsafspraken.
• Ondersteuning van de Common Ground-visie: de koers sluit aan bij Common Ground, waarin gegevens bij de bron eenmalig worden vastgelegd en hergebruikt met standaard bouwstenen. Cruciaal is een gezamenlijke architectuur, gebaseerd op de GEMMA, met heldere afspraken over standaarden, datalagen en gezamenlijke voorzieningen.

Samen digitaliseren vraagt om een doordachte, gezamenlijke architectuur die zorgt voor samenwerking, kostenbesparing, veiligheid en schaalbaarheid. De GEMMA kan gemeenten helpen om als krachtige bestuurslaag samen te werken aan een toekomstbestendige digitale samenleving. Met de groeiende behoefte aan collectieve digitalisering wordt het de komende jaren steeds belangrijker om de GEMMA niet alleen als individuele gemeente te gebruiken, maar om ze ook in gezamenlijk verband te benutten. Zo ontstaat een stevig fundament voor landelijke samenwerking en gezamenlijke voorzieningen.

Veel van de benodigde informatie is al binnen de GEMMA beschikbaar. Tegelijkertijd vraagt de koers de komende jaren om verdere uitbreiding en vernieuwing: een gezamenlijke opgave voor gemeenten, VNG en leveranciers.

Afkorting van Gemeentelijke Modelarchitectuur. De referentiearchitectuur voor Nederlandse gemeenten, die beschrijft hoe gemeentelijke processen, informatiesystemen, gegevens en infrastructuur samenhangen, en richting geeft aan inrichting en ontwikkeling van de gemeentelijke informatievoorziening.

Sjabloonoplossing voor de architectuur van een bepaald domein.

Het geheel van mensen, middelen en maatregelen, gericht op de informatiebehoefte van de organisatie.

Het opleggen van een bepaalde norm of standaard voor het ontwerp, de constructie, het testen of gebruiken van een product of proces.

De fundamentele concepten of eigenschappen van een systeem in zijn omgeving belichaamd in zijn elementen, relaties en in de principes van zijn ontwerp en evolutie.

De mate waarin informatie en informatiesystemen correct, volledig en tijdig functioneren, en voldoen aan de gestelde eisen.

Het geheel van voorzieningen dat nodig is om iets te laten functioneren.

Een document met erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode.

De betekenis die mensen geven aan gegevens in een context.