Common Ground vijflaagsmodel laag Diensten

ArchiMate-modellen > GEMMA > Views > Common Ground vijflaagsmodel laag Diensten
Common Ground vijflaagsmodel laag Diensten
Groep van generieke functies voor het kunnen leveren van diensten aan dienstenafnemers. Passend bij de Informatiekundige Visie Common Ground betreft het met name diensten waarmee afnemers gebruik kunnen maken van data die is vastgelegd in bronregistraties. Binnen diensten is onderscheid te maken in: - Systeemdiensten die data ontsluiten op het niveau van bronsystemen ('systems of record'). Bijvoorbeeld via CRUD-methoden voor het aanmaken, lezen, wijzigen en verwijderen van data. - Procesdiensten die gebruik maken van één of meerdere systeemdiensten en de resultaten gebundeld teruggeven. Bijvoorbeeld door data over een zaak in meerdere registers op te vragen en gebundeld terug te geven. - Gemaks- of ervaringsdiensten die op een afnemersvriendelijke manier één specifieke gebruikersvraag beantwoorden (bijvoorbeeld of een bepaalde persoon ouder is dan 18 jaar). (Grouping) Diensten Groep van generieke functies om dienstenafnemers te authenticeren en autoriseren om juist gebruik van aangeboden diensten mogelijk te maken. (Grouping) Authenticatie en autorisatie Voor dienstenafnemers die gebruik willen maken van een dienst moet de identiteit met voldoende zekerheid worden vastgesteld. Onder andere om via autorisatie te kunnen vaststellen of zij het recht hebben een dienst af te nemen. Bij voorkeur wordt voor authenticatie gebruik gemaakt van generieke voorzieningen waarbij benodigde gegevens centraal zijn vastgelegd (bijvoorbeeld via gebruik van een Policy Engine of PKIoverheid-certificaten). (Capability) Authenticeren van dienstenafnemers Voor dienstenafnemers die gebruik willen maken van een dienst moet worden bepaald of er voldoende rechten zijn om van de dienst gebruik te maken. Uitgangspunt is dat diensten op het niveau van organisaties zijn geautoriseerd (gedelegeerde autorisatie). Bij voorkeur wordt voor autorisatie gebruik gemaakt van generieke voorzieningen waarbij benodigde gegevens centraal zijn vastgelegd. (Capability) Autoriseren van dienstenafnemers Groep van generieke functies om diensten te leveren waarmee brondata wordt verstrekt aan dienstenafnemers ('datadiensten'). (Grouping) Datadiensten Dienstenafnemers moeten via een dienst kunnen melden dat er twijfels zijn over de correctheid van data. Uitgangspunt is dat afnemers ook terugmelden wanneer dit niet wettelijk verplicht is. (Capability) Terugmelden van mogelijke datafouten Dienstenafnemers moeten zich kunnen abonneren op door dienstenaanbieders verstrekte notificaties voor als zich bepaalde gebeurtenissen hebben voorgedaan. Bijvoorbeeld als bepaalde data zijn gewijzigd. Binnen door aanbieders verstrekte notificaties maken we onderscheid in: - informatiearme notificaties waarbij een notificatiebericht bevat slechts minimale data op basis waarvan een afnemer bijvoorbeeld kan beslissen om via aanroep van een datadienst aanvullende data op te halen - informatierijke notificaties waarbij een notificatiebericht alle relevante data bevat die een afnemer nodig heeft voor verwerking. Notificaties spelen een belangrijke rol binnen een event driven ('gebeurtenisgestuurde') architectuur waar van elkaar ontkoppelde partijen elkaar actief informeren over plaatsgevonden gebeurtenissen. (Capability) Abonneren op en notificeren van gebeurtenissen Dienstenaanbieders moeten gegevens vastleggen over het gebruik van diensten door dienstenafnemers. Bijvoorbeeld door welke organisatie op welke moment een dienst heeft aangeroepen. Alle aanroepen van diensten, of deze nu succesvol zijn geweest of niet, moeten worden vastgelegd. Vastlegging is nodig ten behoeve van transparantie- en verantwoordingsdoeleinden. (Capability) Vastleggen van dienstgebruik Dienstenaanbieders moeten conform afspraken diensten bieden waarmee brondata wordt verstrekt aan dienstenafnemers. Door dienstaanbieders aangeboden services kennen een API, bij voorkeur ontworpen en werkend conform de REST-API Design Rules standaard. (Capability) Vastleggen en verstrekken van data Groep van generieke functies om data uit verschillende bronnen te combineren tot een binnen de context passende uniforme weergave. Bijvoorbeeld om de complexiteit voor afnemers te verminderen of om data zodanig te bewerken dat verstrekking is toegestaan. (Grouping) Data-integratie Data moet in een binnen de context passende vorm worden omgezet. Transformatie kan bijvoorbeeld het aanpassen van dataformaat, samenvoegen van data, verwijderen van duplicaten en het herstructureren van gegevens omvatten. Bijvoorbeeld het omzetten van een datumformaat yyyymmdd naar dd-mm-yyyy of het omzetten van coördinaten naar een ander geodetisch coördinatensysteem. (Capability) Transformeren van data Data uit verschillende databronnen moet worden gecombineerd om tot een bruikbare dataset te komen. Vaak wordt hiervoor via systeemdiensten data uit verschillende databronnen opgevraagd en gecombineerd tot 1 dataset. Bijvoorbeeld door uit de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) via meerdere aanroepen de attributen "Openbare Ruimte naam’, "Nummeraanduiding" en "Woonplaats" op te vragen en te combineren tot één attribuut "volledig-adres". (Capability) Integreren van data Identificerende gegevens van personen moeten worden vervangen zodat de privacy voldoende wordt beschermd. Bij pseudonimiseren worden identificerende data vervangen door versleutelde gegevens (het pseudoniem). Het blijft hierbij mogelijk om gegevens over één persoon uit verschillende bronnen te combineren, of die gegevens terug te herleiden naar een persoonsgegeven. Gepseudonimiseerde gegevens moeten daarom conform de eisen uit de privacywetgeving worden behandeld. Bij anonimiseren worden identificerende data vervangen door betekenisloze gegevens die niet meer herleidbaar zijn tot de oorspronkelijke data, reden waarom de privacywetgeving hierop niet van toepassing is. (Capability) Pseudonimiseren van data Deze svg is op 13-10-2025 04:57:22 CEST gegenereerd door ArchiMedes™ © 2016-2025 ArchiXL. ArchiMedes 13-10-2025 04:57:22 CEST
Legenda




   
   
   
   
   
   
   
   
   

   
   
  • Klik hier om deze view op ware grootte te tonen.
  • Klik hier om de technische details van deze view te tonen.
ArchiMate-view Common Ground vijflaagsmodel laag Diensten
Elementtype  : ArchiMateView
Element-id  : GEMMA/id-04b1a54f-9562-452e-a849-c1adedba5d12
ArchiMate-model  : GEMMA
Label  : Common Ground vijflaagsmodel laag Diensten
Documentatie  : De laag diensten van het Common Ground vijflaagsmodel
Object ID  : 04b1a54f-9562-452e-a849-c1adedba5d12
Viewtype  : Illustratie
GEMMA thema  : Common Ground
Publiceren  : GEMMA Online en redactie
Detailniveau  : Detail
Scope  : Gemeente
Object ID_nl  : 04b1a54f-9562-452e-a849-c1adedba5d12
Original ID  : id-ea767038c51d4cb0ab23252a2c9e3094
Semanticsearch  : common ground vijflaagsmodel laag diensten
Elementen  : 
Relaties  : (Er is niets om te tonen.)

Het toekennen van rechten aan een gebruiker, apparaat of proces, zodat deze toegang krijgt tot een informatiebron of dienst.

Het verlenen van toegang tot middelen op basis van rollen of attributen.

Synoniem van gegevens. Vastgelegde waarnemingen of beweringen over eigenschappen van objecten.

Afkorting van Gemeentelijke Modelarchitectuur. De referentiearchitectuur voor Nederlandse gemeenten, die beschrijft hoe gemeentelijke processen, informatiesystemen, gegevens en infrastructuur samenhangen, en richting geeft aan inrichting en ontwikkeling van de gemeentelijke informatievoorziening.

Een vermogen dat een organisatie bezit of nodig heeft om belangrijke doelstellingen te bereiken. (Synoniem van: Generieke functie )

Een vermogen waarover een organisatie, persoon of systeem beschikt.

Overgenomen van "https://www.gemmaonline.nl/index.php?title=GEMMA/id-04b1a54f-9562-452e-a849-c1adedba5d12&oldid=217841"
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 13 okt 2025 om 03:57.