Eventoriëntatie introductie
Eventoriëntatie is een benadering waarbij gebeurtenissen centraal staan en systemen gebeurtenisgedreven ('event-driven') werken. Event driven architectuur (EDA) is de architectuurstijl die hierbij past. EDA kent eigen uitgangspunten en patronen en leidt tot systemen waarin los gekoppelde applicaties informatie over plaatsgevonden gebeurtenissen met elkaar uitwisselen.
Events[bewerken]
In lijn met internationale standaarden gebruiken we de term 'event' als aanduiding voor een datarecord met gegevens over een plaatsgevonden gebeurtenis. Events zijn onder andere te gebruiken voor:
- publiceren (bijvoorbeeld een event met informatie over een naamswijziging)
- filteren (bijvoorbeeld door events op basis van een selectiecriterium te selecteren)
- routeren (bijvoorbeeld door events op basis van een kenmerk naar de juiste bestemming te sturen)
- verstrekken (bijvoorbeeld door een event naar een afnemende applicatie te sturen)
- bewaren (bijvoorbeeld door gepubliceerde events in een registratie vast te leggen).
Architectuur[bewerken]
Werken met events vereist een architectuur die hier op is ingericht: event-driven architectuur. Binnen dit type architectuur draait het om gebeurtenissen die zaken in gang zetten. Na het plaatsvinden van een gebeurtenis worden events geproduceerd door '(event)producers' en, al dan niet via een 'intermediair', verstrekt aan '(event)consumers'. Event-driven architectuur introductie licht toe wat kenmerkend is voor dit type architectuur.
Notificeren[bewerken]
Met 'notificeren' bedoelen we het via events ('notificaties') op de hoogte stellen van applicaties dat er een bepaalde gebeurtenis heeft plaatsgevonden. Notificeren is een voorbeeld van het werken met events. Voor overheidsorganisaties is het belangrijk om anderen te notificeren als er belangrijke gebeurtenissen hebben plaatsgevonden en is het belangrijk om op de hoogte te worden gesteld als er elders relevante gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Notificeren krijgt momenteel veel aandacht binnen de overheid, maar is zeker niet het enige doel van event-driven werken.
Standaardisatie[bewerken]
Events kunnen gegevens over allerlei soorten plaatsgevonden gebeurtenissen bevatten. Het kan bijvoorbeeld gaan om een muisklik door een gebruiker, een door een sensor geregistreerde waarde, een ontvangen betaling, een voltrokken huwelijk of een plaatsgevonden gegevensmutatie. Het is cruciaal dat ieder type gebeurtenis nauwkeurig worden beschreven (zie ook Definiëren van gebeurtenistypes). Om effectief met events te kunnen werken moeten beschrijvende gegevens gestandaardiseerd worden vastgelegd. Voor dit doel is de internationale CloudEvents standaard ontwikkeld. Het NL GOV profile for CloudEvents bouwt hierop voort en bevat afspraken over gebruik van de standaard binnen de Nederlandse overheid.
Voordelen[bewerken]
Eventoriëntatie kan belangrijke voordelen opleveren, zoals:
- Snelle reacties: door snel te notificeren kunnen consumers tijdig en proactief reageren op veranderingen. Dit leidt tot betere dienstverlening en het voorkomen van vervelende situaties door het werken met verouderde en foutieve gegevens.
- Effectiviteit: organisaties kunnen beschikken over actuele en goed te interpreteren gegevens. Dit maakt betere besluitvorming mogelijk.
- Inzicht: doorlopend beschikken over actuele informatie maakt realtime analyses en voorspellingen mogelijk. Bijvoorbeeld om proactieve maatregelen te nemen.
- Robuustheid en Schaalbaarheid: door de ontkoppeling van producers en consumers zijn systemen robuust en goed opschaalbaar.
- Flexibiliteit: veranderingen zoals het toevoegen van nieuwe consumers is eenvoudig mogelijk.
Meerwaarde voor gemeenten[bewerken]
Voor gemeenten geldt dat zij voor het uitvoeren van haar taken over betrouwbare gegevens moet kunnen beschikken. Daarvoor is het nodig om tijdig op de hoogte te zijn wanneer zich bepaalde gebeurtenissen hebben voorgedaan. Daarbij kan het gaan om gebeurtenissen binnen de eigen organisatie (bijvoorbeeld een plaatsgevonden verhuizing van een inwoner die ook een uitkering krijgt) of om elders plaatsgevonden gebeurtenissen (bijvoorbeeld een inschrijving bij de Kamer van Koophandel van bedrijf binnen de gemeente). Gemeenten werken met gegevens en processen die snel kunnen veranderen, zoals aanvragen van vergunningen, meldingen van bewoners, of het beheren van infrastructuur zoals verkeer en afvalinzameling. EDA stelt gemeenten in staat om wendbaarder, efficiënter en responsiever te zijn in hun dienstverlening en betere service aan burgers en bedrijven te bieden. Bijvoorbeeld door snel gepersonaliseerde dienstverlening, zoals het automatisch versturen van meldingen of proactief aanbieden van gemeentelijke diensten wanneer relevante gebeurtenissen optreden, zoals het bijna verlopen van een paspoort.
Gemeenten werken vaak samen met externe partijen, zoals waterschappen, vervoersbedrijven of andere overheden. EDA maakt het gemakkelijker om systemen van verschillende organisaties op elkaar aan te sluiten en gebeurtenisgegevens te delen, wat samenwerking en coördinatie verbetert. Om vaker als 1 overheid naar buiten te kunnen treden en proactief diensten te leveren richting burgers en bedrijven (“van aanvragen, naar aanbieden”) moeten overheidsorganisaties elkaar vaker en sneller informeren over plaatsgevonden gebeurtenissen. Bijvoorbeeld bij plaatsgevonden levensgebeurtenissen, zoals een kind krijgen, gaan studeren of overlijden. Het uitgangspunt “van aanvragen, naar aanbieden” kan ook toegepast worden op het uitwisselen van gegevens tussen organisaties. Bijvoorbeeld waar het gaat om eenmalig vastgelegde brongegevens ('data bij de bron'). Voor afnemers daarvan volstaat het kunnen opvragen daarvan vaak niet om bedrijfsprocessen verantwoord uit te kunnen voeren. Wanneer eerder opgevraagde gegevens door een gebeurtenis zijn gewijzigd moet dit snel bekend worden gemaakt om te voorkomen dat te nemen besluiten op verouderde gegevens zijn gebaseerd.
Paradigmaverschuiving[bewerken]
Eventoriëntatie verschilt in een aantal opzichten fundamenteel van andere benaderingen. In plaats van synchroon en procedureel denken, moet er bijvoorbeeld meer dynamisch en asynchroon worden gedacht. De praktijk leert dat zo'n paradigma-verandering niet vanzelf gaat. Naast technische maatregelen moet daarom ook worden gezorgd voor voldoende kennis. Uitdagingen en maatregelen beschrijft in welke opzichten eventoriëntatie wezenlijk verschilt van andere benaderingen en wat bij toepassing ervan uitdagingen en mogelijke maatregelen zijn.