Architectuurkennis en gebruik
De GEMMA is bedoeld voor gebruik door alle Nederlandse gemeenten. De manier waarop zij dat doen verschilt. Een aspect dat daarbij een rol speelt is hoeveel kennis van architectuur er aanwezig is en in hoeverre er onder architectuur wordt gewerkt.
De pagina Werken onder architectuur beschrijft wat wordt bedoeld met 'werken onder architectuur'. Er wordt mee verwezen naar een aanpak waarbij een gemeente op basis van een beschreven architectuur haar organisatie en informatievoorziening ontwerpt, ontwikkelt en beheert. Bij sommige gemeenten is dit ver ontwikkeld. Er vindt bijvoorbeeld bij alle nieuwe projecten een architectuurtoets plaats om te zorgen dat projecten in lijn met de gewenste architectuur plaatsvinden. Bij andere gemeenten speelt het begrip 'architectuur' een kleinere rol en bepalen afdelingen naar eigen inzicht hoe zij hun bedrijfsprocessen en ondersteunende informatievoorziening inrichten.
Een gemeente die meer onder architectuur werkt, zal vaker gebruik kunnen maken van architectuurproducten uit zowel de GEMMA basisarchitectuur als de GEMMA thema-architecturen. Voor sommige producten geldt dat gebruik ervan pas mogelijk is als er een zekere mate van gemeentebrede visie en governance aanwezig is. Een gemeente die haar organisatie (ook) beschrijft in termen van bedrijfsfuncties en bedrijfsobjecten kan meer hebben aan de generieke GEMMA bedrijfsfuncties- en bedrijfsobjecten-modellen dan een gemeente die dit niet doet. Voor een gemeente die gericht stuurt op verbetering van de informatievoorziening conform de Informatiekundige visie Common Ground, is de GEMMA thema-architectuur Common Ground interessanter dan voor gemeenten die dit niet doen. In zijn algemeenheid geldt dus dat hoe meer een gemeente al onder architectuur werkt, hoe meer GEMMA-architectuurproducten van nut kunnen zijn.
Een ander aspect is de hoeveelheid architectuurkennis die binnen een gemeente aanwezig is. Binnen sommige gemeente is die in ruime mate aanwezig. Bij andere gemeenten is weinig architectuurkennis aanwezig. Er kan ook meer of minder kennis aanwezig zijn van een bepaald type architectuur. Een business/bedrijfsarchitect richt zich vooral op bedrijfsvoering en zal het meeste hebben aan producten uit de Bedrijfsarchitectuur. Een informatie/data/applicatie-architect zal meer hebben aan de Informatiearchitectuur en thema-architecturen zoals 'Data' en 'Common Ground'. Voor een technisch architect of systeembeheerder is vooral de Technische architectuur relevant. Voor een enterprise-architect tenslotte, die meer holistisch kijkt, kunnen alle producten meerwaarde hebben. Inclusief de meer beleidsmatige producten uit Strategie en Motivatie.
Of er binnen een gemeente functies met het achtervoegsel 'architect' zijn, zegt weinig over kennis en gebruik van architectuur. Met name bij kleinere gemeenten zijn er vaak geen functies met 'architect' in de naam, terwijl er wel degelijk architectuurkennis aanwezig is. Bijvoorbeeld bij medewerkers met functies zoals 'informatiemanager' of 'informatieadviseur'. Vaak gaat het daarbij om functies met een breder takenpakket, waardoor de hoeveelheid tijd om aan architectuur te besteden beperkt is. Werken met een beschrijvingstaal als Archimate, waarin het gestructureerde deel van de GEMMA is beschreven, kan dan bijvoorbeeld een brug te ver zijn. In zo'n situatie speelt de GEMMA vaak indirect een rol. Bijvoorbeeld omdat ze gebruikt is binnen de GIBIT, voor het inkopen van software, of de Softwarecatalogus, voor zicht op de gemeentelijke softwaremarkt en het gebruik van pakketten. Daarnaast geldt voor de gemeentemarkt dat veel gebruikte applicaties worden ontwikkeld en aangeboden door softwareleveranciers met kennis van de GEMMA. Wanneer applicaties in lijn met de GEMMA worden ontwikkeld, maken ook gemeenten zonder duidelijke architectuurvisie indirect gebruik van de GEMMA.