Thema-architectuur Data

Aanleiding

De rol van data is van cruciaal belang in de moderne samenleving. Data wordt verzameld, opgeslagen, geanalyseerd en gebruikt om inzichten te verkrijgen en verbeteringen te kunnen realiseren. Data neemt zowel toe in omvang als in complexiteit. Van gemeenten wordt verwacht dat ze effectief gebruik maken van betrouwbare data. Ze moeten daarbij op een verantwoorde manier te werk gaan en rekening houden met privacy, beveiliging en ethische aspecten om het vertrouwen van de samenleving te behouden. Data vormt een essentieel onderdeel van de gemeentelijke informatievoorziening en stelt nieuwe eisen aan de gemeentelijke architectuur.

Doel

De thema-architectuur Data heeft als doel om gemeenten en leveranciers te helpen bij het inrichten van de gemeentelijke informatievoorziening zodat data optimaal kan worden gebruikt. Bijvoorbeeld voor betere dienstverlening, besluitvorming en innovatie, en om efficiency te verbeteren.

Het begrip 'data' staat binnen de GEMMA voor het meervoud van 'gegeven': "de weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat". Bij het optimaliseren van datagebruik spelen veel soorten overwegingen en stappen een rol. Deze thema-architectuur werkt een aantal van die aspecten uit en verwijst naar plaatsen binnen de overheid waar een data-gerelateerd onderwerp is of wordt uitgewerkt.

Architectuur

De GEMMA maakt onderscheid in 'bedrijfsarchitectuur', 'informatiearchitectuur' en 'technische architectuur' (zie Architectuurvisie). De bedrijfsarchitectuur beschrijft onder andere de betekenis van data en de eisen die er aan bepaalde data worden gesteld (bijvoorbeeld binnen bedrijfsfuncties, bedrijfsobjecten en bedrijfsprocessen). De informatiearchitectuur beschrijft hoe data goed is vast te leggen en ontsluiten (bijvoorbeeld via standaardisatie van dataontsluiting). Technische architectuur moet borgen dat datagebruik veilig en verantwoord gebeurt (bijvoorbeeld door gebruik van beveiligde verbindingen).

Onder 'Producten' staan verwijzingen naar een aantal data-gerelateerde GEMMA-uitwerkingen:

• Een toelichting op de verschillende type modellen die behulpzaam zijn bij het optimaliseren van datagebruik. Beginnend met modellen die bedoeld zijn om de betekenis van data-gerelateerde begrippen te beschrijven tot en met meer technische detailmodellen voor het kunnen ontwikkelen van registraties en applicaties.
• Een verwijzing naar de (nieuwe) GEMMA bedrijfsobjecten die in toegankelijke termen beschrijven wat voor grotere eenheden van gegevens er binnen gemeenten zijn. De GEMMA bedrijfsobjecten zijn afgeleid van het Gemeentelijk Gegevensmodel zoals dat wordt beheerd en doorontwikkeld door een aantal gemeenten en landelijke partijen.
• Een uitwerking van hoe data kwalitatief en kwantitatief beheersbaar is te houden en gemeenten kunnen beschikken over alle gegevens die zij nodig heeft, van de juiste kwaliteit, tegen de verantwoorde kosten, en binnen wet- en regelgeving. De uitwerking binnen de GEMMA is grotendeels overgenomen binnen de NORA.
• Een toelichting op het uitwisselen van data tussen informatiesystemen. Om goed te kunnen functioneren moeten informatiesystemen in staat zijn om data uit te wisselen met andere systemen. Iets waar verschillende vormen van standaardisatie bij kan helpen.

'Meer info' bevat achtergrondinformatie en verwijzingen naar data-gerelateerde uitwerkingen en ontwikkelingen binnen de Nederlandse overheid.

Producten

Hoe houd ik de datakwaliteit op orde

• Gegevensmanagement

Modellen

• Verschillende type modellen
• Bedrijfsobjecten uit GGM
• Data-uitwisseling

Meer informatie

Gemeentelijk Gegevensmodel

• GEMMA en het Gemeentelijk Gegevensmodel
• Gemeentelijk Gegevensmodel (Pleio)
• Gemeentelijk Gegevensmodel (GitHub)
• Handleiding GGM

NORA:

• Gegevensmanagement en
• Data op het web

Digitale overheid:

• Data bij de bron, Open data, Big data, Interbestuurlijke Datastrategie en Federatief Datastelsel

Interbestuurlijke Datastrategie (IBDS):

• IBDS-Kennisbank en Federatief Datastelsel

Metamodel voor Informatiemodellen (MIM):

• NORA toelichting op het MIM en de MIM-standaard

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat.

Het geheel van mensen, middelen en maatregelen, gericht op de informatiebehoefte van de organisatie.

De fundamentele concepten of eigenschappen van een systeem in zijn omgeving belichaamd in zijn elementen, relaties en in de principes van zijn ontwerp en evolutie.

De GEMeentelijke ModelArchitectuur met een verzameling samenhangende kaders, richtlijnen, referentiemodellen en standaarden die gemeenten helpt bij het inrichten van hun IT-omgeving en processen.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat.

De fundamentele concepten of eigenschappen van een systeem in zijn omgeving belichaamd in zijn elementen, relaties en in de principes van zijn ontwerp en evolutie.

De inrichting van organisatie, producten en processen binnen een organisatie.

Een beschrijving van de structuur en interactie van de technologiediensten en technologiecomponenten.

Het opleggen van een bepaalde norm of standaard voor het ontwerp, de constructie, het testen of gebruiken van een product of proces.

Een beschrijving van de structuur en interactie van de technologiediensten en technologiecomponenten.

Systematische en meestal in een informatiesysteem opgeslagen beschrijvingen van instanties van concepten.

Betekenisvolle gegevens.

Metamodel voor het maken van informatiemodellen. (Synoniem van: Metamodel Informatiemodellering )