GEMMA in context
De GEMMA als referentiearchitectuur voor gemeenten staat niet op zichzelf maar is gerelateerd aan andere architecturen. Zo bouwt de GEMMA bijvoorbeeld voort op internationale standaarden en de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) en bouwen gemeentelijke enterprise-architecturen op hun beurt voort op de GEMMA. Hieronder wordt toegelicht hoe de GEMMA zich verhoudt tot andere architecturen op verschillende niveaus.
Wereld[bewerken]
Een van de uitgangspunten van de GEMMA is om zoveel mogelijk gebruik te maken van bewezen en breed gebruikte architectuurstandaarden. Een voorbeeld daarvan is de The Open Group Architecture Framework (TOGAF®): een open standaard voor het ontwikkelen en beheren van de architectuur die wereldwijd veel wordt gebruikt. Een ander voorbeeld is de ArchiMate® architectuur-beschrijvingstaal die intensief wordt gebruikt binnen de GEMMA om onderdelen nauwkeurig en consistent te beschrijven. Een groot deel van de standaarden die binnen de GEMMA worden gebruikt zijn vastgesteld door internationale organisaties zoals W3C, ISO, en OASIS.
Europa[bewerken]
Europese afspraken, standaarden en voorzieningen worden steeds belangrijker, ook voor gemeenten. Voorbeelden van verordeningen die grote gevolgen hebben voor de inrichting van de informatievoorziening zijn de Electronic Identitification And Trust Services (eIDAS), de Algemene verordening gegevensbescherming (GDPR/AVG) en de Single Digital Gateway (SDG). Ontwikkelingen binnen Europa worden via de NORA vertaald naar architectuur voor de Nederlandse overheid. De GEMMA bouwt hierop voort en besteed met name aandacht aan aspecten die voor gemeenten van belang zijn.
Nederlandse overheid[bewerken]
De Nederlandse overheid bestaat uit ruim zestienhonderd organisaties waaronder meer dan 300 gemeenten. Overheidsbrede standaardisatie kan grote voordelen bieden. Zeker als verschillende soorten organisaties samen moeten werken om goede dienstverlening richting burgers en bedrijven te leveren.
De NORA is qua architectuur het gemeenschappelijke vertrekpunt voor overheidsorganisaties. Voor verschillende soorten organisaties zijn eigen 'dochter-architecturen' ontwikkeld die samen met de NORA 'de NORA familie' vormen. Waar mogelijk beperkten dochter-architecturen zich tot wat specifiek voor de eigen doelgroep is en wordt zoveel mogelijk verwezen naar de NORA. Ook voor de GEMMA wordt dit standpunt gehanteerd en wordt regelmatig bezien of een GEMMA-product is op te waarderen naar een NORA-product zodat het overheidsbreed bruikbaar wordt.
Vanuit het streven naar standaardisatie worden verschillende soorten standaarden ontwikkeld. Het Forum Standaardisatie adviseert de hele publieke sector over het gebruik van open standaarden en maakt daarbij onderscheid in verplichte en aanbevolen standaarden. De GEMMA beschrijft wanneer gebruik van bepaalde standaarden wenselijk of vereist is. Soms worden er nieuwe standaarden, waar gemeenten behoefte aan hebben, ontwikkeld. Bij voorkeur gebeurt dit in samenwerking met andere overheidsorganisaties waardoor ze direct een overheidsbreed karakter krijgen. Soms betreft het gemeentelijke standaarden waarvan de scope in de toekomst verbreed kan worden.
Alle gemeenten[bewerken]
De GEMMA is een dochter-architectuur van de NORA en vormt de referentiearchitectuur voor Nederlandse gemeenten. Als referentiearchitectuur vormt ze het gemeenschappelijke vertrekpunt voor gemeenten bij het ontwikkelen van de eigen, bij hun situatie passende, architectuur. Die kan vergelijkbaar zijn, maar op onderdelen ook sterk van elkaar verschillen. Bijvoorbeeld als de ene gemeente kiest voor een centrale aanpak bij het inrichten van haar informatievoorziening terwijl een andere gemeente juist kiest voor een meer decentrale aanpak. Met de GEMMA als gemeenschappelijke basis en toenemende standaardisatie ontstaat meer eenduidigheid in het gemeentelijk informatielandschap en gaan oplossingen beter samenwerken zonder dat gemeenten hun eigenheid hoeven op te geven.
Individuele gemeente[bewerken]
Gemeenten moeten opereren binnen bestaande wettelijke kaders maar kunnen daar vaak een eigen invulling aan geven. Ook bij de inrichting van bedrijfsvoering en informatievoorziening maken gemeenten zelf keuzes. De GEMMA is bedoeld als startpunt voor gemeenten om voor hun specifieke situatie optimale architectuurkeuzes te maken. Mogelijk in de vorm van een aparte 'enterprise architectuur' waarin die keuzes beschreven zijn. Maar misschien is er geen formeel architectuurdocument maar zijn gekozen uitgangspunten onderdeel van gemeentelijke beleidsplannen.
Los van hoe de GEMMA wordt gebruikt is het belangrijkste dat gemeenten beschikken over een passend richtinggevend kader dat wordt gebruikt bij ontwikkelingen die bedrijfsvoering en informatievoorziening raken. Bijvoorbeeld door bij de start van projecten een Project Start Architectuur (PSA) op te stellen en te toetsen of voorgenomen architectuurkeuzes stroken met gemeentelijke uitgangspunten.