Uitwerking deelproces

Denk mee

Denk mee

Processenmodel

Door de invoering van de Omgevingswet zal een groot aantal gemeentelijke bedrijfsprocessen aangepast moeten worden. Ter ondersteuning is een interbestuurlijk afgestemd processenmodel beschikbaar waarin deze processen en hun onderlinge samenhang worden weergegeven. Onderstaande figuur toont het processenmodel.

Het processendiagram toont de causale samenhang tussen de bedrijfsprocessen van de omgevingswet. Het model is overgenomen van het interbestuurlijke processenraamwerk omgevingswet. De lichtgrijs gekleurde vormen representeren clusters van samenhangende processen; blauw gekleurde processen worden uitgevoerd door de gemeente; wit gekleurde processen worden uitgevoerd door initiatiefnemers en/of belanghebbenden; grijs gekleurde processen worden uitgevoerd door andere bestuursorganen dan de gemeente.

Lijst van bedrijfsprocessen

Onderstaande tabel toont voor alle bedrijfsprocessen in bovenstaande figuur de definitie. Klik op de procesnaam voor een gedetailleerdere uitwerking van het bedrijfsproces. Van enkele processen is de uitwerking ook beschikbaar als een poster op A0-formaat.

Bedrijfsproces	Verantwoordelijke	Omschrijving	Poster
Ontwikkelen omgevingsvisie	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het ontwikkelen van een integrale visie met strategische hoofdkeuzen in het beleid op de lange termijn voor de fysieke leefomgeving.
Ontwikkelen programma	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het ontwikkelen van een programma met maatregelen voor bescherming, beheer, gebruik en ontwikkeling van de fysieke leefomgeving.
Wijzigen omgevingsplan (detailuitwerking beschikbaar)	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het wijzigen van het gemeentelijke omgevingsplan, waarin alle lokale regels over de fysieke leefomgeving binnen het grondgebied van de gemeente zijn vastgesteld.	Ja
Ontwikkelen AMvB’s en Omgevingsregeling	Andere overheid	Dit bedrijfsproces betreft het ontwikkelen van rijksregelgeving in de vorm van de vier aan de omgevingswet gerelateerde AMvB's (Omgevingsbesluit (Ob), Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) en Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)) en de Omgevingsregeling.
Ontwikkelen projectbesluit	Andere overheid	Dit bedrijfsproces betreft het ontwikkelen van een geheel van maatregelen waarmee uitvoering kan worden gegeven aan een (complex) project van nationaal, provinciaal of waterstaatsbelang.
Voorlichten en beantwoorden vragen	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het geven van algemene informatie over ruimtelijk beleid, proactief (voorlichten) of reactief naar aanleiding van een ontvangen vraag. Het gaat om algemene vragen, niet gebonden aan een initiatief.
Verkennen en begeleiden initiatief (detailuitwerking beschikbaar)	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het afstemmen tussen bevoegd gezag, initiatiefnemer, ketenpartners en zo mogelijk belanghebbenden over mogelijkheden en beperkingen met betrekking tot een concreet initiatief, en het begeleiden bij het opstellen van ontwerp en vergunningaanvraag.	Ja
Behandelen melding activiteit	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het behandelen van de melding van een (niet-vergunningplichtige) activiteit, zodat het bevoegd gezag weet wat er gebeurt, toezicht kan plannen en/of eventueel maatwerkvoorschriften kan opleggen.
Behandelen vergunningaanvraag (detailuitwerking beschikbaar)	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het behandelen van een ingediende aanvraag voor toestemming tot het uitvoeren van een voorgenomen vergunning- of ontheffingplichtige activiteit, of het behandelen van een verzoek tot wijziging of intrekking van een eerder verleende omgevingsvergunning.	Ja
Behandelen bezwaar	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het behandelen van ontvangen bezwaarschriften met betrekking tot een besluit (bv. vergunning, maatwerkvoorschrift of handhavingsmaatregel) van het bevoegd gezag.
Verweren in beroep	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het verweren van het bevoegd gezag in een beroepsprocedure bij rechtbank of Raad van State, aangespannen door een belanghebbende tegen een door het bevoegd gezag genomen besluit.
Toezichthouden	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het vanuit bestuursrechtelijke bevoegdheid beoordelen of een situatie in overeenstemming is met geldende wet- en regelgeving, verstrekte vergunningen en meldingen van activiteiten.
Behandelen melding incident of handhavingsverzoek (detailuitwerking beschikbaar)	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het behandelen van een ontvangen melding van (vermeende) strijdigheid van een omgevingsactiviteit met de geldende normen, gedaan door een hinder ondervindende belanghebbende.
Opsporen	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het vanuit strafrechtelijke bevoegdheid onderzoeken van een eventuele overtreding.
Opleggen sanctie	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het vanuit bestuursrechtelijke bevoegdheden opleggen van een sanctie met als doel dat de situatie of het gedrag weer in overeenstemming wordt gebracht met de geldende norm.
Toepassen sanctie	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het in geval van een reparatoire sanctie toepassen van het dwangmiddel indien de overtreder binnen de gestelde termijn geen gevolg heeft gegeven aan een opgelegde sanctie.
Instrueren ander bestuursorgaan	Andere overheid	Dit bedrijfsproces betreft proactief d.m.v. een instructie sturing geven aan een (lager) bestuursorgaan, om te borgen dat het gewenste beleid doorwerkt op lagere bestuursniveaus. Het gaat hier niet om een projectbesluit, dat is in een separaat proces beschreven.
Reageren op besluit ander bestuursorgaan	Andere overheid	Dit bedrijfsproces betreft het reageren op een besluit van een ander bestuursorgaan wanneer dat besluit strijdig is met het beleid van een (hoger) bestuursorgaan. Er zijn meerdere uitkomsten mogelijk: vernietiging van het besluit, indeplaatstreding of buitenwerkingstelling van een deel van bv. een omgevingsplan.
Adviseren	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het uitbrengen van advies aan een ander bestuursorgaan. De vorm kan uiteenlopen van informeel gesprek tot formele adviesnotitie. Bij een sterk informeel gesprek vallen de processtappen samen en vindt geen formele vaststelling plaats. De uitkomst van dit proces is niet bindend.
Instemmen	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het al dan niet instemmen met een voorgenomen besluit van een ander bestuursorgaan. Instemming vergt altijd een formele vaststelling. De procesgang lijkt sterk op die van “adviseren” maar is formeler van aard met formele besluitvorming en heeft een bindende uitkomst.
Samen realiseren	Gemeente	Dit proces betreft het gezamenlijk realiseren, door twee of meer overheden, van één gezamenlijk resultaat. De invulling hiervan kan heel divers zijn; er is dan ook meestal niet sprake van een klassiek lineair bedrijfsproces met een aantal opeenvolgende activiteiten. Er is wel sprake van een helder begin- en eindpunt.
Regievoeren op samenwerking	Gemeente	Dit proces betreft het nemen van verantwoordelijkheid voor het eindresultaat van een bedrijfsproces wanneer meerdere ketenpartners daarin een rol vervullen vanuit hun eigen verantwoordelijkheid. Er is hierbij doorgaans sprake van een ‘parallel proces’ waarin de regievoerder afspraken maakt met de ketenpartner(s) en vervolgens continu de voortgang en uitvoering van de gemaakte afspraken monitort en stuurt. Dit geeft invulling aan de best practice van het scheiden van inhoud en sturing.
Behandelen terugmelding	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het behandelen van een melding betreffende een (vermeende) fout in brondata.
Beheren informatie over objecten	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het registreren en actueel houden van informatie over objecten in de fysieke leefomgeving, teneinde die informatie te gebruiken en beschikbaarstellen voor planvorming en activiteiten.
Aanleveren brondata	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het voor afnemers geschikt maken en aanleveren van door de eigen organisatie beheerde data, in ruwe vorm of geaggregeerd tot informatieproducten, aan afnemers.
Monitoren en analyseren	Gemeente	Dit bedrijfsproces betreft het op basis van continu of frequent gemeten indicatoren onderzoeken en analyseren in hoeverre het gevoerde beleid leidt tot het bereiken van de beoogde doelstellingen. Dit met als doel het nemen van maatregelen om afwijkingen van die beoogde doelstellingen bij te sturen.
Oriënteren	Initiatiefnemer	Dit bedrijfsproces betreft da activiteiten die een initiatiefnemer onderneemt wanneer hij/zij onderzoekt welke kaders gelden op een bepaalde locatie of in een bepaald gebied, gerelateerd aan een voorgenomen activiteit in de fysieke leefomgeving. Het gaat specifiek om onderzoek op eigen gelegenheid, gebruik makend van de bronnen die hiervoor beschikbaar zijn, waaronder het omgevingsloket en informatieproducten.
Melden activiteit	Initiatiefnemer	Dit bedrijfsproces betreft het door een initiatiefnemer bij het bevoegd gezag doen van een melding van een voorgenomen activiteit waarvoor in het omgevingsbeleid is bepaald dat die activiteit meldingplichtig is.
Indienen aanvraag vergunning	Initiatiefnemer	Dit bedrijfsproces betreft het door een initiatiefnemer bij het bevoegd gezag indienen van een aanvraag voor toestemming tot het uitvoeren van een voorgenomen vergunning- of ontheffingplichtige activiteit, of een aanvraag voor wijziging of intrekking van een eerder verleende omgevingsvergunning.
Indienen zienswijze	Belanghebbende Initiatiefnemer	Dit bedrijfsproces betreft het door een initiatiefnemer of een belanghebbende indienen van een zienswijze naar aanleiding van een ontwerpbesluit van het bevoegde gezag, gerelateerd aan het opstellen of wijzigen van het omgevingsbeleid of aan het behandelen van een vergunningaanvraag.
Indienen bezwaar	Belanghebbende Initiatiefnemer	Dit bedrijfsproces betreft het door een initiatiefnemer of belanghebbende bezwaar maken tegen een door het bevoegde gezag in een reguliere procedure genomen besluit.
Aantekenen beroep	Belanghebbende Initiatiefnemer	Dit bedrijfsproces betreft het door een initiatiefnemer of belanghebbende bij de rechter aantekenen van beroep tegen een door het bevoegde gezag in een uitgebreide procedure genomen besluit of tegen een beluit op bezwaar genomen in een reguliere procedure.
Indienen incidentmelding / handhavingsverzoek	Belanghebbende	Dit bedrijfsproces betreft het door een belanghebbende bij het bevoegde gezag melden van een vermoedelijke schending van de regels in het omgevingsbeleid of in een verleende vergunning of ontheffing, in de vorm van een gewone melding of als formeel handhavingsverzoek.
Indienen terugmelding	EenIeder	Dit bedrijfsproces betreft het door een belanghebbende aan het bevoegde gezag terugmelden van een vermoedelijke fout in brongegevens die door het bevoegde gezag worden beheerd en (in de vorm van een informatieproduct) beschikbaargesteld.

Samenhang van bedrijfsprocessen

De samenhang tussen de bedrijfsprocessen is in de figuur weergegeven met genummerde relaties:

Relatie	Omschrijving
01	Een vastgestelde omgevingsvisie vormt een richtinggevend kader voor het wijzigen van het omgevingsplan of -verordening.
02	Een vastgestelde omgevingsvisie vormt een richtinggevend kader voor het ontwikkelen van een omgevingsprogramma.
03	Om de doelen die vastgesteld zijn in omgevingsplan of -verordening te bereiken kan een programmatische aanpak gewenst zijn. Die aanpak wordt dan beschreven in een omgevingsprogramma.
04	Door het Rijk vastgestelde AMVB’s en het Omgevingsbesluit zijn kaderstellend bij de het ontwikkelen/wijzigen van omgevingsvisies, omgevingsprogramma’s en omgevingsverordeningen/plannen/leggers/peilbesluiten.
05	Door het Rijk vastgestelde AMVB’s en het Omgevingsbesluit zijn kaderstellend bij het ontwikkelen van een projectbesluit.
06	Ook beleidsdoorwerkende besluiten vormen kaderstellende input voor het ontwikkelen/wijzigen van omgevingsvisies, omgevingsprogramma’s en omgevingsverordeningen/plannen/leggers/peilbesluiten.
07	Vastgesteld beleid en regelgeving vormt aanleiding tot (proactief) voorlichten en (reactief) beantwoorden van vragen over dat beleid c.q. de regelgeving.
08	Ook beschikbaargestelde brondata kan aanleiding vormen voor het stellen van vragen.
09	Wijzigen van informatie over objecten in de fysieke leefomgeving vormt aanleiding voor het proactief aanleveren (van die wijzigingen) aan informatiehuizen.
10	Op beschikbaargestelde brondata kunnen terugmeldingen komen die behandeld moeten worden.
11	Uit de behandeling van een terugmelding kan volgen dat de gerelateerde objectinformatie aangepast moet worden.
12	Omgevingsplan of -verordening, (indirect) omgevingsvisie en (deels indirect) omgevingsprogramma’s zijn kaderstellend voor (het verkennen en vergunnen van) initiatieven in de fysieke leefomgeving.
13	Uit het verkennen van een initiatief kan volgen dat de initiatiefnemer kan volstaan met het doen van een melding van de voorgenomen activiteit.
14	Uit het verkennen van een initiatief kan volgen dat een vergunning moet worden aangevraagd, waarbij eventueel een afwijkende omgevingsactiviteit wordt vergund.
15	Bij het behandelen van een melding kan blijken dat toch een vergunningaanvraag nodig is. Het omgekeerde is overigens ook mogelijk.
16	Uit de verkenning of vergunningsprocedure kan volgen dat aanpassing van de kaders (m.n. omgevingsplan of -verordening) gewenst is om het initiatief mogelijk te maken.
17	Meldingen van een activiteit en verleende (of geweigerde) vergunningen vormen aanleiding tot toezicht en handhaving.
18	Het melden van overlast c.q. doen van een handhavingsverzoek kan voor de gemeente aanleiding zijn tot opsporen wanneer strafbare feiten worden vermoed.
19	Het melden van overlast c.q. doen van een handhavingsverzoek kan voor de gemeente aanleiding zijn tot (extra) toezichthouden.
20	Het toezichthouden kan leiden tot opsporen als er sprake lijkt van strafbare feiten.
21	Het toezichthouden kan leiden tot het opleggen van een sanctie als strijdigheid met regels/vergunningen wordt geconstateerd.
22	Het opleggen van een sanctie kan leiden tot het toepassen van de sanctie als tijdens het toezicht is gebleken dat de overtreding niet is opgeheven na het opleggen.
23	Het opleggen van een sanctie kan aanleiding zijn tot (versterkt) toezichthouden ter controle of de overtreding wordt opgeheven, met name bij formele handhavingsbesluiten.
24	Het toepassen van een sanctie kan aanleiding zijn tot (versterkt) toezichthouden om vast te stellen of de overtreding is opgeheven of een nieuwe sanctie moet opgelegd.
25	Het opleggen van een sanctie is een formeel besluit en staat open voor bezwaar en/of beroep.
26	Het verlenen of weigeren van een vergunning, en het opleggen van maatwerkvoorschriften is een formeel besluit dat open staat voor bezwaar en/of beroep.
27	De vaststelling van een omgevingsprogramma en de vaststelling van wijzigingen in omgevingsplan of -verordening zijn formele besluiten die open staan voor bezwaar en/ of beroep (voor een programma betreft dat alleen de direct bindende onderdelen).
28	Ook een instructie of interventie van een (hoger) bevoegd gezag staat open voor bezwaar en/of beroep.
81	Uit de oriëntatiefase kan blijken dat een voorgenomen activiteit gemeld moet worden.
82	De ingediende melding wordt door het bevoegd gezag in behandeling genomen.
83	Uit de oriëntatiefase kan blijken dat een vergunning/ontheffing aangevraagd moet worden.
84	De ingediende vergunningaanvraag wordt door het bevoegde gezag in behandeling genomen.
85	Verwerken van ingediende zienswijzen is deel van het beleids- en regelgevingsproces.
86	Verwerken van zienswijzen is deel van de uitgebreide procedure bij de behandeling van vergunningaanvragen.
87	Een door een ingediend bezwaar wordt door het bevoegd gezag behandeld.
88	Een beroepszaak tegen een genomen besluit behoeft verweer van het bevoegd gezag.
89	Een melding incident of handhavingsverzoek wordt behandeld door het bevoegd gezag.
90	Ingediende terugmeldingen worden behandeld door het bevoegd gezag.

Toelichting bij de bedrijfsprocessen Omgevingswet

De hier beschreven en uitgewerkte bedrijfsprocessen zijn bedoeld voor gemeenten om als referentie te gebruiken bij het inrichten van de eigen processen. Het advies is om vooral de indeling op deelprocesniveau over te nemen; die is interbestuurlijk afgestemd; bij samenwerking is het belangrijk elkaars processen te begrijpen en in gelijke termen te spreken.

Bij het modelleren is vooral de hoofdstroom weergegeven. Afwijkende stromen zoals het voortijdig beëindigen van proces op verzoek van de aanvrager zijn over het algemeen niet weergegeven. We benadrukken hier dat niet het procesmodel leidend moet zijn maar de onderhanden casus. Processtappen versnellen, herhalen, parallel uitvoeren of overslaan is toegestaan en zelfs aanbevolen als dat de onderhanden casus en de ‘klant’ verder helpt; deze alternatieve paden zijn omwille van de overzichtelijkheid in de procesdiagrammen niet weergegeven. Kennis van de ‘formele’ procesgang is onontbeerlijk om verantwoord te kunnen afwijken.

De diagrammen zijn gemodelleerd volgens de ArchiMatestandaard voor architectuurmodellen. Wie daarmee niet bekend is, kan de icoontjes en verschillen in vormen en lijnstijlen gewoon negeren. Wat resteert is een eenvoudig blokjes-en-lijntjesmodel dat de volgordelijkheid van activiteiten weergeeft in ‘zwembanen’; de kleuren van de vormen dienen enkel ter visuele ondersteuning.

Bij het opstellen van de procesmodellen zijn zowel juridische en bedrijfsvoeringsaspecten als ook dienstverleningsaspecten (serviceformules) meegenomen. Daarnaast zijn procesmodellen- en beschrijvingen en andere input uit de bestaande praktijk van meerdere gemeenten en omgevingsdiensten geraadpleegd alsook ervaringen opgedaan in praktijkproeven in het kader van de Omgevingswet.

De vernieuwingen in de bedrijfsprocessen die volgen uit de nieuwe Omgevingswet zullen de komende tijd steeds vastere vorm krijgen en de procesmodellen zullen die ontwikkelingen volgen. Wij nodigen u uitdrukkelijk uit mee te denken en vragen, opmerkingen, suggesties of verbeteringen met ons te delen op de discussiepagina’s op gemmaonline via de “denk mee”-knop bovenaan deze pagina.

Terug naar de bedrijfsarchitectuur omgevingswet.