Gemeentelijke Applicatiearchitectuur Omgevingswet
Gemeentelijke Applicatiearchitectuur Omgevingswet
Inhoudsopgave
- Requirements Omgevingsbeleidscomponenten
Introductie
Op deze bladzijde bieden we in tabelvorm en ter download de requirements (specificaties) aan voor de omgevingsbeleidsoftware per 2022. Requirements geven inzicht in de wensen en eisen die we stellen aan software. Het betreft hier de software die nodig is voor het maken en wijzigen van omgevingsvisie, programma en omgevingsplan.
De requirements zijn bedoeld voor gemeenten die zich oriënteren op nieuwe software voor planvorming dan wel een verwerving gaan starten. Ze helpen de inhoudelijk specialisten (o.a. plan juristen) , medewerkers van ICT (functioneelbeheerders en informatiemanagers) en specialisten van inkoop en aanbesteding om gezamenlijk een beeld te vormen van de aan te verwerven software. Binnen de Gemeentelijke Model Architectuur (GEMMA) wordt deze groep componenten (applicaties) ook wel omgevingsbeleidcomponenten genoemd, of te wel de applicaties die het maken van beleid voor de Omgevingswet ondersteunen. Deze omgevingsbeleidcomponenten zijn modulair opgezet waardoor een gemeente afhankelijk van haar specifieke wensen meer of minder componenten kan gebruiken: zie voor meer informatie modulaire opzet.
Iteratief: Nu een 1.2 versie, straks een 1.3
De requirements worden met input van gemeenten en softwareleveranciers iteratief opgesteld. De onderstaande versie betreft de 1.2 versie (januari 2020). Dit is een voorlopig stabiele versie die een gemeente kan gebruiken bij het selecteren van software voor planvorming. Het betreft hier nadrukkelijk niet de definitieve versie van de requirements. Gezien de ontwikkelingen binnen het Digitaal Stelsel Omgevingswet, weten we dat de eisen die we aan de software stellen nog worden aangepast. Denk hierbij aan de ontwikkeling van STOP-TPOD of de samenwerkingsruimte. Beide onderwerpen zijn nog in beweging en gaan zorgen voor aanpassingen in de requirements.
In de 1.1 versie (november 2019) is de uitleg van veel requirements bijgewerkt, zijn twee requirements vervallen en zijn er twee requirements toegevoegd. In de 1.2 zijn enkele requirements bijgewerkt. Per requirement is aangeven wat er gewijzigd is. Versie 1.3 zal eind juli 2020 verschijnen.
Requirements en aanbesteding
Wil een gemeente software verwerven, dan bieden deze requirements een goede basis voor die aanbesteding. Wil je meer weten over de verschillende manieren van aanbesteden en op welke wijze je de daarbij requirements gebruikt? Volg dan de Masterclass verwerven van Omgevingswet software en lees de Handreiking Verwerking.
Naar verwachting zullen de meeste leveranciers aan de belangrijkste requirements gaan voldoen (zie ook onderstaande indeling in categorieën). Dit zorgt er voor dat je qua functionaliteit als gemeente niet snel een "foute" keuze kan maken. Toch zullen de leveranciers op onderdelen gaan verschillen. Om hier inzicht in te verkrijgen zullen op deze site en in de handreiking verwerving ook open vragen verschijnen waarmee een gemeente die inzicht kan verkrijgen. Denk hierbij aan vragen als: Op welke manier zal de leverancier de workflow voor het opstellen van een omgevingsplan ondersteunen? Of op welke manier gaat de leverancier ondersteuning bieden aan het koppelen van juridische en toepasbare regels?
Uniforme manier van uitvragen
Met de requirements en de open vragen in de handreiking biedt VNG aan gemeenten een uniforme manier van uitvragen van de plansoftware. Een uniforme manier van uitvragen is essentieel om komende periode van implementatie succesvol te laten verlopen. Softwareleveranciers op gebied van planvorming staan al onder druk om op 1 januari 2022 werkende software te kunnen leveren. Als iedere gemeente op haar eigen manier met eigen requirements de software gaat aanbesteden, levert dit voor de softwareleveranciers veel werk op. De tijd die ze daarmee besteden aan het meedoen met de aanbesteding, kunnen ze niet gebruiken om de software te ontwikkelen. Door op een als gemeenten op een uniforme wijze aan besteden, zorgen we er voor dat leveranciers kunnen focussen de ontwikkeling van software.
Doorontwikkeling applicaties: Na 1 januari 2022 zal de software voor planvorming zich verder ontwikkelen. Gemeenten hebben hierbij aangegeven dat ze graag zien dat de software gaat voldoen aan Common Ground en dat de gehele beleidscyclus (van visie, naar plan, vergunning verlening, toezicht, handhaving en evaluatie) wordt ondersteund met integrale software. Komende periode zal deze doorontwikkeling verder in beeld worden gebracht.
Soorten requirements
Wat is nu echt softwarefunctionaliteit die een gemeente per 1 januari 2022 nodig heeft? Welke is nodig, maar kan ook eventueel na 1 januari? En welke functionaliteit is niet essentieel en kan iedere gemeente voor zich zelf besluiten of ze deze functionaliteit wil gebruiken. Hiervoor hanteren we de onderstaande drie categorieën. Per requirement is aangegeven welke categorie het betreft.
- Must Have: Deze functionaliteiten zijn noodzakelijk om de wet uit te kunnen voeren op het moment dat de wet in werking treedt. Het gaat om functionaliteiten om aan te kunnen sluiten op DSO-LV en andere verplichte landelijke voorzieningen en om functionaliteiten om essentiële processtappen uit te kunnen voeren. Functionaliteiten in deze categorie zijn in alle gevallen ‘Must Have’. Voorbeelden hiervan zijn, het kunnen produceren van een omgevingsplan in STOP-formaat en het kunnen publiceren van dit plan naar LVBB, het kunnen ophalen van een vergunningaanvraag in STAM-formaat en het kunnen verlenen van een omgevingsvergunning.
- Should Have: Deze functionaliteiten zijn gezien vanuit het wettelijke minimum niet noodzakelijk om de wet uit te kunnen voeren, maar volgens VNG wel essentieel voor een adequate uitvoering. Deze functionaliteiten zijn volgens VNG minimaal ’Should Have’. U kunt besluiten om enkele van deze functionaliteiten als ‘Must Have’ te bestempelen als u ze voor uw eigen situatie noodzakelijk acht. Een voorbeeld van een functionaliteit in deze categorie is functionaliteit voor het aansluiten op de samenwerkingsfunctionaliteit van DSO-LV. Deze aansluiting is niet verplicht, maar wel essentieel om binnen de wettelijke termijn een vergunningaanvraag in samenwerking met andere partijen af te kunnen handelen.
- Onbepaald: Deze functionaliteiten zijn niet noodzakelijk vanuit het wettelijke minimum of essentieel voor een adequate uitvoering. VNG kan daarom aan deze functionaliteiten geen belang toekennen. U dient zelf te bepalen hoe gewenst deze functionaliteiten voor situatie is. VNG raadt aan om deze softwarerequirements te internaliseren voordat u ze gebruikt bij het definiëren van een PvE voor uw software door uw lokale situatie te vertalen in ‘must haves’, ‘should haves’, ‘could haves’ en ‘won’t haves’.
Overzicht Omgevingsbeleidcomponenten
De Omgevingsbeleidcomponenten vormen gezamenlijk de software die benodigd is voor het opstellen van beleid voor de Omgevingswet. Denk hierbij aan het wijzigen van het omgevingsplan of het maken van een omgevingsvisie. Onder de Omgevingsbeleidcomponent vallen een aantal subcomponenten.
Overzicht Omgevingsbeleidcomponenten (uit model: Omgevingswet) - Toon SVG
Modulaire opzet: De omgevingsbeleidcomponent is modulair opgezet. Iedere subcomponent is of een module binnen een grotere softwaresuite of een apart aan te schaffen applicatie. Het is aan de gemeente om te kiezen op welke manier zij de applicaties willen aanschaffen. Kiest de gemeente voor één pakket van één leverancier of gaat ze voor een "best of breeds" aanpak waarbij verschillende applicaties van verschillende leveranciers samenwerken. Een gemeente kan dan bijvoorbeeld kiezen voor de tekstcomponent van leverancier X en de geometriecomponent van leverancier Y terwijl de viewercomponent weer afgenomen wordt bij leverancier Z.
Omgevingsplan uitbesteed aan een bureau? Met de modulaire opzet ondersteunen de requirements zowel gemeenten die zelf hun omgevingsplan gaan onderhouden, als gemeenten die deze taak uitbesteden aan een bureau. Een gemeente die het wijzigen van haar plan uitbesteed zal vermoedelijk voldoende hebben aan de publicatie- en viewer component. Waarbij een gemeente die haar plannen zelf maakt de gehele omgevingsbeleidcomponent zal gebruiken. Momenteel (juni 2020) onderzoekt de VNG op welke manier gemeenten en stedenbouwkundige bureaus's digitaal samen kunnen werken onder de Omgevingswet. Deze zomer zullen daarvan de resultaten verschijnen.
Onderstaande geeft een overzicht van de component met sub-componenten. Van iedere component kunnen de requirements als CSV worden gedownload.
Omgevingsbeleidcomponent (download als CSV) waarbinnen vallen de:
- Regelingcomponent (download als CSV)
- Tekstcomponent (categorie: wettelijk verplicht) (download als CSV)
- Geometriecomponent (categorie: basis) (download als CSV)
- Werkprocescomponent (categorie: basis) (download als CSV)
- Publicatiecomponent (categorie: wettelijkverplicht) (download als CSV)
- Viewercomponent (categorie: basis) (download als CSV)
De requirements
Onderstaande tabellen tonen de requirements per (sub-)component. We starten met de hoofdcomponent, de omgevingsbeleidcomponent.
Omgevingsbeleidcomponent
Omschrijving: Toekomstige component voor het ontwikkelen, beheren en digitaal beschikbaar stellen van omgevingsdocumenten (omgevingsplan, omgevingsvisie en programma) conform de Omgevingswet standaarden. Hiermee is de Omgevingsbeleid component de opvolger van de GEMMA WRO-component. De Omgevingsbeleidcomponent bevat diverse functionalteiten voor omgevingswetbesluiten., Toekomstige component voor het ontwikkelen, beheren en digitaal beschikbaar stellen van omgevingsdocumenten (omgevingsplan, omgevingsvisie en programma) conform de Omgevingswet standaarden. Hiermee is de Omgevingsbeleid component de opvolger van de GEMMA WRO-component. De Omgevingsbeleidcomponent bevat diverse functionalteiten voor omgevingswetbesluiten.
Hieronder staan de generieke requirements die voor alle omgevingsbeleidcomponenten (visie, programma en plan) gelden. De drie componenten zijn specialisaties van de Omgevingsbeleid- en regelbeheercomponent en overerven daarmee dus de generieke functies.
De procesondersteunende systemen zullen na publicatie (van de visie, programma of plan) voor hun opslag aangewezen zijn op de landelijke voorzieningen (LVBB, DSO-LV Register Toepasbare Regels etc). Echter, voor de wijzigingsfase binnen de gemeenten is er wel een eigen registratie nodig. Evenals in de conceptfase waarin wordt samengewerkt met ketenpartners, waarbij tevens een koppeling nodig is met de DSO-LV samenwerkingsruimte die in deze fase gebruikt kan worden.
Dat leveranciers na publicatie voor een optimalisatie kiezen om kopie-gegevens te hebben in hun oplossingen is een keuze, zolang ze maar de brongegevens tijdig van de juiste voorziening halen.
Functionele requirements
| Requirement | Toelichting | Categorie |
|---|---|---|
| OB00 Voldoet aan STOP-TPOD | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OB01Kunnen ophalen van regeling uit landelijke voorziening | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
- Download als CSV
Regelingcomponent
Omschrijving: Component voor het opstellen van regelingen met tekst, werkingsgebied en annotaties. Onderdeel van Omgevingsbeleidcomponent
Functionele requirements
| Requirement | Toelichting | Categorie |
|---|---|---|
| OBR00 Kunnen onderhouden van tekst en geometrie als eenheid | Kunnen onderhouden van tekst, geometrie en annotaties van de regeling als eenheid volgens STOP-TPOD
|
Must |
| OBR01 Kunnen leggen van de relatie juridische regels en toepasbare regels (lokaal) | Het kunnen vastleggen van de relatie tussen de juridische regels en de daarvan afgeleide toepasbare regels.
Voor het beheren van toepasbare regels is het zinvol om de relatie met de juridische regels waar ze op gebaseerd zijn te kennen. Bij wijzigingen in de juridische regels is dan te zien welke toepasbare regels hier mogelijk door geraakt worden. Deze requirement betreft het kunnen relateren van juridische en toepasbare regels bij het bevoegd gezag zelf (vandaar 'lokaal' in de titel), bijvoorbeeld als omgevingsplan en de bijbehorende toepasbare regels nog in bewerking zijn en het omgevingsplan nog niet bekend is gemaakt. Voor het 'lokaal' kunnen relateren van juridische en toepasbare regels werkt VNG samen met leveranciers een standaard uit.
|
Should |
| OBR02 Kunnen tijdreizen in regelingen | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBR04a Kunnen ondersteunen van tegelijk werken aan plan binnen organisatie | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBR04b Kunnen ondersteunen van tegelijk werken aan plan tussen organisaties | Hieronder wordt verstaan:
|
Should |
| OBR05 Kunnen ondersteunen bij samenloop | Hieronder wordt verstaan:
|
Could |
| OBR06 Kunnen bieden van kwaliteitsbewaking | Hieronder wordt verstaan:
|
Should |
| OBR07 Kunnen bieden van inzicht in inhoud van regeling | Kunnen bevragen van de dataset behorende bij de regeling. Hierbij valt te denken aan:
Hierbij valt te denken aan een vraag als: geef me inzicht in waar ik tot 10 meter hoogte mag bouwen.
|
Onbepaald |
| OBR08 Kunnen vergelijken van (onderdelen) van regeling |
|
|
| OBR09 Kunnen leggen van relatie tussen eigen omgevingsdocument en ander omgevingsdocument | Hieronder wordt verstaan:
Doel: Intern toetsen van de impact van de samenhang van de regels tussen deze onderdelen (visie, programma, plan en toepasbare regels).
|
Onbepaald |
- Download als CSV
Tekstcomponent (categorie: wettelijk verplicht)
Omschrijving: Component voor het opstellen en wijzigen van tekst in een regeling. Bedoeld voor wijzigen van omgevingsdocumenten: omgevingsvisie, programma en omgevingsplan. Deze component is onderdeel van de regelingencomponent..
Functionele requirements
| Requirement | Toelichting | Categorie |
|---|---|---|
| OBT01 Kunnen opstellen, wijzigen en intrekken van juridische regels en waarden | Hieronder wordt verstaan:
Onder regels wordt het volgende verstaan. In de systematiek van de toepassingsprofielen voor OW-besluiten bestaan regels uit de volgende onderdelen:
|
Must |
| OBT02 Kunnen annoteren van juridische regels (juridisch spoor) | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBT03 Kunnen annoteren ten behoeve van het servicespoor | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBT04 Kunnen toevoegen van metadata aan een regeling | Kunnen toevoegen van metadata aan regeling zoals gedefinieerd in STOP (IMOP). Waaronder: Concept, Ontwerp, Vastgesteld, Inwerkingtreding, Onherroepelijk en ook naam.
|
Must |
| OBT05 Kunnen leggen van een relatie met geometrie | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBT06 Kunnen toepassen van waardelijsten | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBT07 Kunnen interacteren met de DSO stelselcatalogus | Kunnen interacteren met de DSO stelselcatalogus, hieronder vallen sub-requirements:
|
Should |
| OBT08 Kunnen navigeren in tekst | Hieronder wordt verstaan:
|
Should |
- Download als CSV
Geometriecomponent (categorie: basis)
Omschrijving: Component voor het karteren en wijzigen van geometrieen van regels en annotaties in omgevingsdocumenten: omgevingsvisie, programma en omgevingsplan. Deze component is onderdeel van de regelingencomponent..
Functionele requirements
| Requirement | Toelichting | Categorie |
|---|---|---|
| OBG01 Kunnen karteren en wijzigen van geometrie | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBG02 Kunnen importeren van geometrie | Hieronder wordt verstaan:
Dit ondersteunt bijvoorbeeld:
|
Must |
| OBG04 Kunnen ophalen en overnemen van geometrie en ID uit (basis)registraties (requirement vervallen) |
|
Should |
| OBG05 Kunnen ondersteunen van 3D | Kunnen ondersteunen van 3D.
|
Onbepaald |
| OBG06 Kunnen annoteren vanuit geometrie | Hieronder wordt verstaan:
|
- Download als CSV
Werkprocescomponent (categorie: plus)
Omschrijving: Component voor het ondersteunen van het werkproces voor het opstellen van omgevingsbeleid (visie, programma en plan). Deze component is onderdeel van Omgevingsbeleidcomponent, maar kan ook als individuele component door een organisatie worden verworven.
Functionele requirements
| Requirement | Toelichting | Categorie |
|---|---|---|
| OBWP01 Kunnen besturen van gehele werkproces (generiek voor omgevingsbeleid) | Kunnen besturen van werkproces voor het opstellen van omgevingsdocumenten (visie, progamma, plan). Hieronder vallen een aantal sub-requirements.
|
Onbepaald |
| OBWP 01.1 Kunnen monitoren van statussen | ||
| OBWP 01.2 Kunnen instellen en bijhouden van doorlooptijden gedurende het wijzigingsproces | ||
| OBWP 01.3 Kunnen doen van termijnbewaking zoals gedefinieerd volgens de wet | ||
| OBWP 01.4 Kunnen doen van termijnbewaking conform eigen service termijn | ||
| OBWP 01.5 Kunnen ondersteunen van separate processen voor verschillende tegelijkertijd onderhanden wijzigingen | ||
| OBWP02 Kunnen ondersteunen van werkproces opstellen of wijzigen omgevingsvisie | Kunnen ondersteunen van het werkproces voor het opstellen dan wel wijzigen van een omgevingsvisie zoals gedefineerd op GEMMAonline.
|
Onbepaald |
| OBWP03 Kunnen ondersteunen van werkproces opstellen of wijzigen programma | Kunnen ondersteunen van het werkproces voor het opstellen dan wel wijzigen van een programma zoals gedefineerd op GEMMAonline.
|
Onbepaald |
| OBWP04 Kunnen ondersteunen van werkproces opstellen of wijzigen omgevingsplan | Kunnen ondersteunen van het werkproces voor het opstellen dan wel wijzigen van een omgevingsplan zoals gedefineerd op GEMMAonline.
|
Onbepaald |
| OBWP05 Kunnen ondersteunen van samenwerking | Kunnen interacteren met DSO-LV samenwerkingsfunctionaliteit.
|
Onbepaald |
| OBWP06 Werkproces aanpassen |
|
Onbepaald |
- Download als CSV
Publicatiecomponent (categorie: wettelijk verplicht)
Omschrijving: Component voor het publiceren en archiveren van regelingen (Omgevingsvisie, programma en omgevingsplan). Deze component is onderdeel van de omgevingsbeleidcomponent, maar kan ook als individuele component door een organisatie worden verworven.
Functionele requirements
| Requirement | Toelichting | Categorie |
|---|---|---|
| OB01Kunnen ophalen van regeling uit landelijke voorziening | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBP01 Kunnen genereren van was/wordt instructies | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBP02 Kunnen consolideren van de regeling | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBP03 Kunnen doorgeven van relevante procedure gevens |
|
Must |
| OBP04 Kunnen aanleveren van initiele versie van omgevingsvisie en programma |
|
Must |
| OBP05 Kunnen valideren van besluiten via LVBB | Kunnen valideren van besluit via LVBB validatie service.
|
Must |
| OBP06 Kunnen aanleveren van besluiten aan LVBB | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBP08 Kunnen archiveren van besluiten | Hieronder wordt verstaan:
Let op: De gemeente is zelf verantwoordelijk voor het conform wettelijke normen archiveren van haar besluiten. De LVBB vervult deze functie niet.
|
Must |
| OBP09 Kunnen importeren van wijzgingen in regeling | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
- Download als CSV
Viewercomponent (categorie: basis)
Omschrijving: Component voor het weergeven van omgevingsbeleid (omgevingsplan, omgevingsvisie en programma) in tekst en kaart onder andere bedoeld voor het ondersteunen van besluitvorming. Deze component is onderdeel van omgevingsbeleidcomponent, maar kan ook als individuele component door een organisatie worden verworven.
Functionele requirements
| Requirement | Toelichting | Categorie |
|---|---|---|
| OBV01 Kunnen tonen van omgevingsbeleid op een kaart |
|
Must |
| OBV02 Kunnen tonen van omgevingsbeleid als tekst |
|
Must |
| OBV03 Kunnen tijdreizen in regeling | Hieronder wordt verstaan:
|
Must |
| OBV04 Kunnen plaatsen van opmerkingen bij tekst dan wel kaart | Mogelijkheid om opmerkingen te plaatsen bij tekst of kaart welke door andere gebruikers kan worden gezien.
|
Onbepaald |
- Download als CSV