GEMMA Gegevens- en berichtenarchitectuur

{{#customtitle: Gegevens- en berichtenarchitectuur }}

De gegevens- en berichtenarchitectuur is een onderdeel van de informatie-architectuur. De informatie-architectuur gaat over de inrichting van de informatiehuishouding van de gemeente. Daarbinnen verschaft de gegevensarchitectuur inzicht in de informatie die geacht wordt beschikbaar te zijn voor de gemeentelijke taakuitoefening. Het specificeert onder meer de betekenis en structuur van de informatie en de kwaliteitseisen die aan die informatie gesteld worden. Dit leggen we vast in informatiemodellen. De berichtenarchitectuur verschaft, als onderdeel van de informatie-architectuur, inzicht in de mogelijkheden om informatie beschikbaar te krijgen. De kern daarvan vormen de berichten waarmee informatie, zoals gespecificeerd in informatiemodellen, uitgewisseld kan worden. Dit leggen we vast in berichtenstandaarden zoals sectormodellen en koppelvlakken.

Informatiemodellen

Een informatiemodel vormt de formele beschrijving van alle informatie die van belang is binnen een gegeven domein. Een informatiemodel beschrijft dit domein in termen van objecten, gegevens (attributen) daarvan en relaties daartussen en doet dat op een inhoudelijke manier. Met inhoudelijk (of semantisch) bedoelen we dat er geen enkele relatie is naar een mogelijke implementatie of toepassingsomgeving (software). Er worden geen regels toegepast die gerelateerd zijn aan de manier waarop de informatie ingewonnen, opgeslagen, beheerd en uitgewisseld wordt. Er wordt puur naar de semantiek gekeken.

Een domein is daarbij bepaald door het beeld van de echte of hypothetische wereld dat past binnen de context van waaruit het domein beschouwd wordt. Een domein kan van alles zijn. De informatiemodellen die we hier beschouwen, betreffen in dit kader (beleids)sectoren die omwille van bestuurlijke en beheersmatige redenen geïdentificeerd en georganiseerd zijn. Voorbeelden daarvan zijn ruimtelijke ordening, waterbeheer, kadastrale boekhouding, cultuurhistorisch en ook voorbeelden als kentekenregistratie, registratie onroerende zaken. In de meeste gevallen bouwen deze domeinen registraties of gegevenssets op die de gegevens in de domeinen omvatten.

Meer over informatiemodellen vindt U op de pagina Informatiemodellen algemeen.

Binnen GEMMA kennen we de volgende specifiek uitgewerkte informatiemodellen:

• Informatiemodel Basis- en Kerngegevens (RSGB) (actuele versie: 2.0)
• Informatiemodellen Zaakgericht werken (RGBZ (actuele versie: 1.0) en ImZTC (actuele versie: 2.1))

Daarnaast zijn voor een aantal domeinen informatiemodellen uitgewerkt als onderdeel van het opstellen van koppelvlakbeschrijvingen. Zie de desbetreffende koppelvlakken hieronder.

Berichtenstandaarden (StUF)

De afgelopen jaren is de uitwisseling van gegevens binnen de overheid steeds belangrijker geworden. Kijkend naar de doelstellingen van de e-overheid zal de behoefte aan uitwisseling alleen maar verder toenemen. Ter ondersteuning van deze uitwisseling is er een familie van StUF-standaarden gegroeid. Al deze standaarden zijn gebaseerd op het Standaard UitwisselFormaat (StUF) (actuele versie: 3.01).

StUF is een standaard waarmee berichtstandaarden kunnen worden opgesteld. Op basis van deze berichtstandaarden kunnen koppelingen worden gerealiseerd waarmee gegevens gecommuniceerd worden tussen allerhande systemen en over allerlei ICT-infrastructuren. StUF voorkomt dat steeds opnieuw maatwerk ontwikkeld moet worden, omdat het de vorm voorschrijft waarin deze gegevens moeten worden gecommuniceerd. De StUF standaard zelf beschrijft de generieke toepassing van de berichten en zegt niets over de specifieke gegevens die met de standaard gecommuniceerd kunnen worden.

Om te voorkomen dat steeds overleg nodig is voor het realiseren van koppelingen tussen systemen en de interoperabiliteit in het algemeen te bevorderen, zijn er de afgelopen jaren ten behoeve van diverse aandachtsgebieden sectormodellen en koppelvlakken ontwikkeld op basis van StUF. De horizontale- en verticale sectormodellen definiëren een groot aantal generieke componenten en berichten. De koppelvlakken leggen concrete afspraken vast waarmee specifieke gegevens kunnen worden gecommuniceerd. Afspraken over specifieke berichten die tussen bepaalde referentiecomponenten uitgewisseld moeten en/of kunnen worden, afspraken over aanscherping van de berichten uit een sectormodel en afspraken over de wijze waarop die berichten verstuurd moeten worden.

Bij gebruik van StUF dient nog veel omtrent inhoud en proces voor het gebruik van de berichten door de opdrachtgever ingevuld te worden. Daarnaast is het ook de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever om zelf te controleren of de berichten voldoen aan de specificaties. Met gebruik van een sectormodel is de inspanning voor de opdrachtgever al een stuk minder maar ook hier is het uiterst belangrijk de berichten en processen te controleren. Gebruik van koppelvlakken geeft de meeste zekerheid: niet alleen is de koppelvlakspecificatie ingevuld en wordt deze ondersteund door meerdere leveranciers, ook kan een leverancier compliancy behalen op het StUF Test Platform. De opdrachtgever kan dan exact zien in welke mate een koppelvlak ondersteund wordt. Aangeraden wordt dan ook het voldoen aan de compliancy eisen op het StUF Test Platform en dit aan kunnen tonen met een geslaagd testrapport als eis op te nemen. Door gebruik van de GIBIT, de gemeentelijke uniforme inkoopvoorwaarden voor IT borgt u dit duurzaam voor vastgestelde (open) standaarden.

Basis- en kerngegevens

Het aandachtsgebied 'Basis- en kerngegevens' betreft het beheer en gebruik van basis- en kerngegevens uit bijvoorbeeld BAG, GBA (BRP), nHR en BRP van objecten zoals Personen, Gebouwen, Adressen, Maatschappelijke activiteiten, Vestigingen, etc... De sectormodellen en koppelvlakken in dit aandachtsgebied bieden componenten en berichten waarmee gegevens over dit soort objecten kunnen worden uitgewisseld tussen applicaties. De volgende standaarden spelen daarbij een rol:

• Sectormodel Basisgegevens: StUF-BG (RSGB) (actuele versie: 3.10)
• StUF BAG (BAG) (actuele versie: 3.10)
• Kadastrale mutatieservices (BRK-Levering) (actuele versie: 1.0)
• RSGB Bevragingen (RSGB) (in ontwikkeling)
• Openbare Consultatie RSGB Bevragingen (RSGB) (in ontwikkeling)
• Sectormodel Geo: StUF Geo IMGeo (BGT) (in beheer bij Geonovum)
• Sectormodel HR: StUF-HR (nHR) (in beheer bij Kamers van Koophandel)
• LV Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen (Wkpb) (in beheer bij Kadaster )
• LV Adressen en Gebouwen (LV BAG) (BAG) (in beheer bij Kadaster )

Zaken en documenten

Het aandachtsgebied 'Zaken en documenten' heeft betrekking op zaken die bij een gemeente in behandeling zijn en alle daaraan gerelateerde documenten. Denk daarbij aan de aanvraag voor een parkeervergunning of een vergunning voor een evenement. Het sectormodel StUF-ZKN biedt daarbij voorzieningen voor het opvragen of het muteren van gegevens m.b.t. de betreffende zaken. Het sectormodel StUF-ZTC voorziet in mogelijkheden om configuratiegegevens m.b.t. zaakgerelateerde systemen uit te wisselen.

• Sectormodel Zaken: StUF-ZKN (RGBZ) (actuele versie: 3.10)
• Sectormodel Zaaktypen(-catalogus): StUF–ZTC (ImZTC) (actuele versie: 3.10)
• Zaak- en Documentservices (actuele versie: 1.2)
• Documentcreatieservices (actuele versie: 1.1)

Dienstverleningsdomein

Onder het Dienstverleningsdomein vallen de interacties die de digitale dienstverlening ondersteunen zoals activiteiten aangaande Burgerzaken, Belastingheffing en Front-offce.

• Prefill eFormulierservices (actuele versie: 1.0)
• Sectormodel e-Formulieren: StUF-EF (actuele versie: 3.15)
• Sectormodel WOZ: StUF-WOZ (in beheer bij Waarderingskamer)
• StUF BAG-GBA (actuele versie: 2.04)

Ruimtelijk domein

Onder het Ruimtelijk domein vallen bijvoorbeeld de interacties die de activiteiten met betrekking tot het verlenen van vergunningen en het houden van toezicht op deze vergunningen of andere regelgeving ondersteunen.

• Wabo-BAG services (actuele versie: 1.0)
• Toezicht- en Handhavenservices (actuele versie: 2.0)
• StUF-Geo BAG (in beheer bij Geonovum)
• LV Omgevingsloket (in beheer bij Ministerie van IenM)
• Sectormodel RIHa: StUF-RIHa (in beheer bij ILT)

Sociaal domein

Onder het Sociaal domein vallen de interacties die activiteiten ondersteunen met betrekking tot het verlenen van zorg, de maatschappelijke ondersteuning en de participatie.

• StUF Jeugdzorg (CORV) (actuele versie: 1.0)
• Regie- en zaakservices (actuele versie: 1.0)
• StUF-GGk berichtenvelop ISD-Keten (actuele versie: 2.0)
• Participatieladder (status is onduidelijk)
• Kinderopvang (status is onduidelijk)

Bedrijfsvoeringsdomein

Onder het Bedrijfsvoeringsdomein vallen bijvoorbeeld de interacties die de geldstromen van een gemeente ondersteunen.

• Koppelvlak Betalen- en Invorderenservices (actuele versie: 1.0)

Gegevensmanagement

Het benutten van de gegevens- en berichtenstandaarden vereist meer dan alleen het gebruiken van deze standaarden in software. Het is de uitdaging te managen dat de gemeente te allen tijde, voorspelbaar, kan beschikken over alle informatie die zij nodig heeft, van de juiste kwaliteit, tegen de verantwoorde kosten, en binnen wet- en regelgeving. Hoe u dat doet en daarbij de gegevens- en berichtenstandaarden inzet, daarover leest u meer op de pagina's over Gegevensmanagement.

Ondersteuning

Zoals hierboven blijkt, voorzien KING en andere organisaties in diverse gegevens- en berichtenstandaarden. Waar het om gaat is dat deze benut en gebruikt worden en blijven voldoen aan actuele informatiebehoeften. KING biedt daaraan ondersteuning die u aantreft op de ondersteuningspagina. Het betreft onder meer handreikingen, 'best practices', het beheermodel, tools en materiaal m.b.t. opleidingen. Ook vindt u daar de agenda's, verslagen en vergaderstukken van de bijeenkomsten van allerlei overleggroepen waarin de doorontwikkeling van de gegevens- en berichtenstandaarden begeleid wordt, zoals de Regiegroep Gegevens- en Berichtenstandaarden, de Expertgroep Informatiemodellen en de StUF Expertgroep.

Status actuele gegevens- en berichtenstandaarden

Hieronder vermelden we z.s.m. de status van de gegevens- berichtenstandaarden die momenteel ondersteund worden.

Andere standaarden

Hierboven zijn de standaarden weergegeven op het gebied van gegevens en berichten waar we vanuit KING richting aan geven. Voor de ontwikkeling en de sturing op deze standaarden is er ondersteuning door regiegroep, expert- en werkgroepen. Daarnaast zijn er nog meer gegevens- en berichtenstandaarden waar gemeenten mee van doen hebben. Het overzicht daarvan is hier te vinden.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat. (Synoniem van: Data )

De inhoudelijke relaties en samenhang tussen toepassingen en gegevensverzamelingen onderling.

Het totaal aan regels en voorzieningen gericht op de informatiestromen en –opslag of archivering ter ondersteuning van de primaire processen.

Betekenisvolle gegevens.

Gestructureerde beschrijving van de structuur, semantiek en de eigenschappen van informatie over dingen in de werkelijkheid.

Weergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat.

Leer van de betekenis van woorden en woordgroepen

Systematische en meestal in een informatiesysteem opgeslagen beschrijvingen van instanties van concepten.

De GEMeentelijke ModelArchitectuur met een verzameling samenhangende kaders, richtlijnen, referentiemodellen en standaarden die gemeenten helpt bij het inrichten van hun IT-omgeving en processen.

Afkorting voor 'Standaard Uitwisseling Formaat': een berichtenstandaard met afspraken over de basisprincipes voor het uitwisselen van gegevens tussen applicaties in het gemeentelijke veld.

Een document met erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode.

Het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving.

Het integraal en beheerst verwerken van gegevens in een organisatie zowel op strategisch tactisch als operationeel niveau met als doel de gewenste kwaliteit en beschikbaarheid te realiseren.